Türkiye Barolar Birliği Dergisi 136.Sayı

379 TBB Dergisi 2018 (136) Ayşe Füsun ARSAVA Güvenlik Konseyi’nin barışı tehdit eder nitelikte gördüğü önemli durumlarla ilgili rezolüsyonları ve dokümanları AİHM için (zamanın- da İnsan Hakları Komisyonu için) bireysel başvuru prosedürü çerçe- vesinde olayların ve hukuki sorunların tespiti ve değerlendirilmesinde önemli dayanak oluşturmaktadır. 48 Güvenlik Konseyi’nin yaptığı bu değerlendirmelerden AİHM Konvansiyon tarafı devletlerle ilgili bilgi edinme bağlamında da yararlanmaktadır. Bosphorus davasında Kon- vansiyon devletlerinin uluslararası ilişkilerinin farklı boyutları ve bu ilişkilerden doğan mükellefiyetleri AİHM’nin kararında önemli rol oy- namıştır. 49 Söz konusu davada Güvenlik Konseyi rezolüsyonunun AB tüzüğü ile icrası bağlamında Konvansiyon mükellefiyetlerinin hakkın- da başvuru yapılan Konvansiyon tarafı devlet tarafından ihlâl edildiği iddiası, bu iddianın AB’nin ulusal alanda doğrudan uygulanma özel- liğine sahip AB tüzüğüne istinat etmesine karşın AİHM tarafından karara bağlanmıştır. AİHM bu davada Güvenlik Konseyi rezolüsyon- larının AB’de icrası bağlamında Güvenlik Konseyi rezolüsyonlarının ilgili bölümlerini lâfzen üstlenen AB tüzüklerine esas olan Güvenlik Konseyi rezolüsyonlarını yorumlamıştır. AİHM Konvansiyon devlet- lerinin Güvenlik Konseyi rezolüsyonlarına istinaden yetkilendirildiği durumlarda verdiği eski kararlarında da ortaya koyduğu gibi Konvan- siyon devletlerinin Güvenlik Konseyi rezolüsyonlarının icrası bağla- mında takdir olanağının bulunması koşuluyla sorumluluklarının söz konusu olduğunu, Güvenlik Konseyi rezolüsyonlarının Konvansiyon devletlerinin insan hakları yükümlülüklerine müdahale edecek şekil- de formüle edilmemesi gerektiğini ve Güvenlik Konseyi rezolüsyonla- rının bu yaklaşıma göre yorumlanacağını ifade etmiştir. Konvansiyon tarafı devletlere Konvansiyon haklarına sınırlama getiren, AİHK yükümlülüklerini ihlâl eden yükümlülükler getiren Güvenlik Konseyi rezolüsyonları bakımından AİHM Al-Dulimi da- vasına kadar Konvansiyon devletlerinin ölçülülük prensibi çerçeve- sinde denetim yapmalarına imkân veren hareket alanına sahip olup 48 bknz.: Al-Adsani v. The United Kingdom, karar (Büyük Daire), 21.11.2001, 35763/97] 49 Bosphorus Hava Yolları Turizm ve Ticaret A.Ş./İrlanda, karar (Büyük Dai- re)30.06.2005, 45036/98)