Türkiye Barolar Birliği Dergisi 136.Sayı

40 Sendikal Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçu I. SENDİKA VE SENDİKAL HAKLAR HAKKINDA GENEL BİLGİLER Türk Dil Kurumu tarafından sendika, işçilerin veya işverenlerin iş, kazanç, toplumsal ve kültürel konular bakımından çıkarlarını koru- mak ve daha da geliştirmek için aralarında kurdukları birlik şeklinde ifade edilmiştir. 1 Sendika; çalışanların, çalışma hayatına ilişkin prob- lemlerini çözmek, ortak çıkarlarını ve haklarını korumak, geliştirmek amacıyla kurdukları örgütlere denilmektedir. 2 Türk Hukuku’nda ilk işçi kuruluşunun 1871 yılında kurulan Ameleperver Cemiyeti olduğu kabul edilmektedir. 3 Ancak doktrinde bir takım yazarlar bu cemiye- tin asıl adının “Amelperver Cemiyeti” olduğunu 4 ve işçiler tarafın- dan değil; yabancı bürokratlar tarafından kurulmuş olan bir yardım derneği olduğunu ifade etmişlerdir. 5 Hukukumuzda bilinen ilk sen- dika türü örgütlenme; 1894-1895 yıllarında kurulan Amele-i Osmani Cemiyeti’dir. 1933 yılında eski TCK’da yapılan düzenleme ile cebir ve şiddet ya da tehdit ile işçileri greve zorlayan kişilerin altı aydan beş yıla dek hapis cezasına çarptırılması kararlaştırılmıştır. 6 1938 tarihinde yürür- lüğe giren 3512 sayılı Cemiyetler Kanunu’nun 7 9. maddesindeki “Aile, cemaat, ırk, cins ve sınıf esasına veya adına dayanan cemiyetlerin teşkili ya- saktır.” hükmü uyarınca sendikaların kurulması ve sendikal faaliyet- lerin yapılması engellenmiştir. 3512 sayılı Cemiyetler Kanunu’nun 35. 1 TürkDilKurumutarafındanyapılantanımiçinbkz. ,http://www.tdk.gov.tr/index. php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5a4240985846d4.83849733, (Erişim tarihi: 26.12.2017). 2 Doktrinde yapılan sendika tanımlarına ilişkin daha fazla bilgi için bkz., Turhan Esener/Yeliz Bozkurt Gümrükçüoğlu, Sendika Hukuku , Vedat Kitapçılık, İstan- bul, 2014, s. 55; Duygun Yarsuvat, Çalışma Ceza Hukuku, Sendika Özgürlüğüne Karşı Suçlar, Kanunsuz Grev ve Lokavt Suçları, Sermet Matbaası, İstanbul, 1978, s. 23-24. 3 Esener/Bozkurt Gümrükçüoğlu, s. 9. 4 Yıldırım Koç, “Sendikacılık Tarihi”, Türk-İş Eğitim Yayınları, No: 1, Ankara, 1998, s. 3, http://yildirimkoc.com.tr/usrfile/1322171321b.pdf, (E.T.: 23.06.2015). 5 Adnan Mahiroğulları, Dünyada ve Türkiye’de Sendikacılık, Ekin Yayınevi, Bursa, 2013, s. 167. 6 Necmettin Özerkmen, “Geçmişten Günümüze Türkiye’de Anayasa ve Yasalarda Sendikal Hakların Düzenlemesi ve Getirilen Kısıtlamalar”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, C. 43, S. 1, 2003, s. 244, http://dergiler.ankara . edu.tr/dergiler/26/1009/12246.pdf, (E.T.: 19.12.2017). 7 Bu kanun, 1972 tarihli ve 1630 sayılı Dernekler Kanunu’nun 76. maddesi ile yürür- lükten kaldırılmıştır.