Türkiye Barolar Birliği Dergisi 137.Sayı

14 İfade Özgürlüğü Kışlanın Kapısında Mı? Anayasa’nın düşünceyi açıklama ve yayma hürriyetine ilişkin 26’ncı maddesine göre; “Herkes, düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir. Bu hürriyet resmi makamların müdahalesi olmaksızın haber veya fikir almak ya da vermek serbestliğini de kapsar...” Düşünce ve fikir özgürlüğünün sınırlanması halleri ise maddenin ikinci fıkrasında şu şekilde düzenlenmiştir; “Bu hürriyetlerin kullanıl- ması, millî güvenlik, kamu düzeni, kamu güvenliği, Cumhuriyetin temel ni- telikleri ve Devletin ülkesi ve milleti ile bölünmez bütünlüğünün korunması, suçların önlenmesi, suçluların cezalandırılması, Devlet sırrı olarak usulünce belirtilmiş bilgilerin açıklanmaması, başkalarının şöhret veya haklarının, özel ve aile hayatlarının yahut kanunun öngördüğü meslek sırlarının korunma- sı veya yargılama görevinin gereğine uygun olarak yerine getirilmesi amaçlarıyla sınırlanabilir.” Bu hakların kullanımının sınırlanma halleri Anayasa’nın 90’ıncı maddesine istinaden iç hukukumuzun bir parçası olan İHAS 10’uncu maddesinin ikinci fıkrasında “Kullanılması görev ve sorumluluk yükleyen bu özgürlüklerin kullanılması, yasayla öngörülen ve demokratik bir toplumda ulusal güvenliğin, toprak bütünlüğünün veya kamu güvenliğinin korunma- sı, kamu düzeninin sağlanması ve suç işlenmesinin önlenmesi, sağlığın veya ahlakın, başkalarının şöhret ve haklarının korunması, gizli bilgilerin yayıl- masının önlenmesi veya yargı erkinin yetki ve tarafsızlığının güvence altına alınması için gerekli olan bazı formaliteler, koşullar, sınırlamalar veya yaptı- rımlara tabi tutulabilir” şeklinde düzenlenmiştir. Bu düzenlemelerden anlaşıldığı üzere ifade özgürlüğü, inceleme- miz açısından, kanaat sahibi olma, bilgi ve kanaat açıklama ve ulaşma özgürlüklerini kapsar. 3 İfade özgürlüğü ancak “kanunla öngörülme, sı- nırlandırma sebeplerinden birinin kapsamına girme ve demokratik toplum- da gereklilik, öze dokunmama ve ölçülülük” şartlarıyla sınırlandırılabilir. 4 3 Oluşum aşamasında bilgi edinme, kanaat ve açıklama özgürlüğünü kapsayan ifade özgürlüğü kullanılma aşamasında basın, iletişim, toplantı ve gösteri gibi di- ğer hakları kapsar. Sultan Başar, Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarına Göre İfade Özgürlüğünün Sınırlaması, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.2, Özel Sayı, Ocak-Aralık 2015, s.1071. 4 AİHM ve Anayasa Mahkemesi ifade özgürlüğünün ihlali iddialarında metinde sayılan kriterlere ilave olarak müdahalenin varlığının tespitinin yer aldığı “beşli test” uygulamaktadır. Selami Turabi, İfade ve Basın Özgürlüğü, Adalet Yayınevi, Nisan 2016, Ankara, s.8 vd.