Türkiye Barolar Birliği Dergisi 137.Sayı

218 Müdafi Yardımından Yararlanma Hakkına Uygulanan Sınırlamalar GİRİŞ Bu çalışmamızda ceza muhakemesinde şüphelinin sahip olduğu haklardan “ müdafi yardımından yararlanma hakkı ” kapsamında özellikle soruşturma evresinde müdafi yardımına erişiminin şüpheli veya sanık ile müdafi dışında yasal olarak veya uygulama tarafından kısıtlandığı durumları, bu hususta mevzuattaki düzenlemelerle ve fiili uygulama sonucunda ortaya çıkan sorunları incelemeye çalışacağız. Savunmanın kısıtlanamaması ve terörle etkili mücadele gibi iki olgunun çatıştığı bu sınırlamalarla korunan ve korunması ihmal edilen değerlere, temel haklara verebileceği zararlara değinerek, bu sınırlamaların uzun va- dede oluşturacağı sakıncalı ihtimallere açıklık getirmeye çalışacağız. I. Genel Olarak Ceza yargılamasında şüpheli, CMK mad. 2 gereğince soruşturma evresinde suç şüphesi altında bulunana kişiyi, müdafi ise şüpheli veya sanığın ceza muhakemesinde savunmasını yapan avukatı ifade etmek- tedir. Öğretide, şüpheli bu sıfatı kazandığı ilk ceza muhakemesi işlemi öncesinde kendisine yasal mevzuat ile tanınan hakların bildirilmesi; kendisi ile ilk temasa geçildiği anda kendisine hatırlatılması gerektiği ifade edilmektedir. 1 Her ne kadar CMK mad. 147 düzenlemesinin ilk görünümünde şüpheli veya sanığın ifadesinin alınması ya da sorgusu- nun yapılması öncesinde uyulacak düzenlemeler içerisinde haklarının hatırlatılması ve bu hakları kullanma imkânının sağlanması belirtil- mişse de bu maddedeki şüpheli hakları katalogunun CMK mad. 90/4. fıkrasında şüpheliye yakalama anında derhal bildirileceği de emredici şekilde düzenlenmiştir. Şüphelinin hakları, CMK ve ilgili yönetmelik- ler kapsamında isnadı öğrenme hakkı, susma hakkı, muhakemeye yön verme hakkı, yakınlarına haber verebilme hakkı, lekelenmeme hakkı ve müdafi yardımından yararlanma hakkı olarak belirlenmiştir. Müdafi yardımından yararlanma hakkı, CMK mad. 147/1-c ben- dinde “ Müdafi seçme hakkının bulunduğu ve onun hukuki yardımından yararlanabileceği, müdafiin ifade veya sorgusunda hazır bulunabileceği, ken- disine bildirilir. Müdafi seçecek durumda olmadığı ve bir müdafi yardımından 1 Yener Ünver, Hakan Hakeri, Ceza Muhakemesi Hukuku, 12. Baskı, Ankara 2016, s.202.