Türkiye Barolar Birliği Dergisi 137.Sayı

225 TBB Dergisi 2018 (137) Sinem TOP Alt sınırı beş yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlardan do- layı yapılan yargılamalarda istem aranmaksızın şüpheli veya müdafi için şayet kendisi tarafından bir müdafi görevlendirilmemişse, zorun- lu müdafi görevlendirmesi yapılır. (CMK mad. 150/3) Bu müdafiin görevinin yargılamanın her aşamasında görevini sürdürmesi gerektiği kabul edilmekte, bunun sonucunda da yokluğunda hüküm verilmesi halinde savunma hakkının kısıtlandığı belirtilmekteydi. 17 2016 yılı iti- bariyle ise ilan edilen olağanüstü hal çerçevesinde müdafi mazeretsiz olarak duruşmada bulunmaması durumunda duruşmada hazır bulu- nacaklar arasındaki zorunlu varlığının aranmayacağı düzenlenmiştir. (KHK-646/mad. 5) Savunma hakkının etkin kullanımı bakımından özellikle gözlem altına alınması talep edilen, gözaltındaki veya tutuklu bir şüphelinin haklarını kullanabilmesi ve dosyayı incelemesi, dosyadaki tüm ev- raklara erişimi oldukça önemlidir. (CMK mad. 74/1, 91/7, 101/3) Bu noktada muhakeme yönünden hakkında kişi özgürlüğü kapsamın- da tedbir uygulanan şüpheli veya sanığın dosyaya erişim sağlaması mümkün olmadığından bir müdafi yardımı muhakkak gereklidir. 18 Müdafi yardımından yararlanılması için mutlaka yargılama sü- recinde duruşma olması ya da şüpheli veya sanığın özgürlüğünü kı- sıtlanmış olması gerekmemektedir. Bir suç isnadı altında yargılanan her kişinin savunma hakkının kutsallığına binaen hukuki durumunda değişiklik yaratacak tüm süreçlerde savunma hakkı bulunduğundan, bu hakkın etkin kullanımı için müdafi yardımının da sağlanması ge- rekmektedir. 19 Bununla birlikte yargılamanın tamamında değilse de, sadece belirli işlemler sırasında şüpheli veya sanığın bir müdafiin hu- kuki yardımından faydalanmasının zorunlu görüldüğü durumlarda da görevlendirme yapılacağı yasal olarak düzenlenmiştir. Kaçak sanık hakkında duruşma yapılması (CMK mad. 247/4), duruşma düzenini bozan sanığın yokluğunda oturumlara devam edilmesi (CMK mad. 204) halle- rinde de, bu işlemler yapılırken şüpheli veya sanığın müdafii yoksa kendisine bir müdafi görevlendirmesi yapılır. Söz konusu hallerde değişiklik olduğunda, şüpheli veya sanığın bir müdafiin hukuki yar- 17 Yener Ünver, Hakan Hakeri, s. 230, 240. 18 Yener Ünver, Hakan Hakeri, s. 225, 229. 19 Yargıtay 11. CD, 03.05.2007 tarih, 2007/768 E. 2007/3060 K. (www.sinerjimevzuat. com )