Türkiye Barolar Birliği Dergisi 137.Sayı

231 TBB Dergisi 2018 (137) Sinem TOP Avrupa insan hakları standartlarında dosyaya erişim hakkının mutlak olmadığı kabul edilmekte; hassas bir soruşturma yönetimi için, bir tanığın veya görevlinin kimliğini korumak amacıyla bazı istis- nalara başvurulması ihtimal dâhilinde kabul edilmektedir. 36 Yerleşik AİHM içtihatlarına göre, tutuklama kararına itiraz sürecinde verilen kararın dayanağını oluşturan bilgi ve evraklar savunma makamının incelemesine sunulmak zorundadır. 37 Çünkü kararlarda da sıkça ifa- de edildiği üzere, savunma makamının denetimine açılmayan dosya içeriği, verilecek bir tutuklama kararına dayanak teşkil edemez.( Lamy/ Belçika Kararı 38 , Schöps/Almanya kararı 39 ) Bu durumun çekişmeli yar- gı ve silahların eşitliği prensiplerini zedelemesi yanında savunmanın etkili bir itiraz yapmasını da engellediği belirtilen kararlarda aslında AİHM tarafından dolaylı olarak dosya inceleme yetkisinin kısıtlanma- sı kararının bağlanan sıkı şartlarla uygulanmaması halinde savunma- nın kısıtlanmasına yönelik bir karar da olabileceği gözler önüne seril- miştir. 40 Dosyanın incelenmesi ile dosyadan örnek alınması hususu bü- tünleşik görülmesine karşın ülkemiz uygulamasında ayrışan çok önemli bir nokta bulunmaktadır. Uygulamada Avukatlık Kanunu ilgili hükümleri ve Yazı İşleri Hizmetleri Yönetmeliği’nin 137. mad- desi gereğince dosyadan örnek alınması vekâletname ibrazına bağ- lı olarak yapılabilmektedir. Oysaki doktrinde çoğunluk görüşünce müdafi, şüpheli veya sanığın yardımcısı olmak üzere süreç hakkın- da dosyayı inceleyerek bilgi sahibi olan, yapısı gereği şüpheli veya sanıkla bir vekâlet sözleşmesi bulunmadığından, ilişkinin kurulması veya ispatı için resmi bir vekâletname çıkarılması gerekli olmayan yalnızca şüpheli veya sanığı temsilen orada bulunduğunu serbestçe ifade ederek basitçe ispatlamalarının yeterli görülmesi gerektiği ka- bul edilmektedir. 41 36 Dovydas Vitkauskas, Grigoriy Dikov, s. 98 vd. 37 Ali Pehlivan, Soruşturma Evresinde Müdafi ve Vekilin Evrak İnceleme Yetkisi, s. 1507. 38 Lamy v. Belçika kararı, başvuru no: 10444/83, Mahkemenin 30.03.1989 tarihli ka- rarı. (http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-57514 ) 39 Schöps v. Almanya kararı, başvuru no: 25116/94, Mahkemenin 13.02.2001 tarihli kararı. (http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-59210 ) 40 Feridun Yenisey, Ayşe Nuhoğlu, s. 206. 41 Nur Centel, Hamide Zafer, s. 202.