Türkiye Barolar Birliği Dergisi 137.Sayı

234 Müdafi Yardımından Yararlanma Hakkına Uygulanan Sınırlamalar Olağanüstü hal kanun hükmünde kararnameleri dışında yasal dü- zenlemeye eklenen fıkra ile getirilen kısıtlama ise, Ceza Muhakemesi Kanunu’nda OHAL ilanı kapsamında belirlenen suçlar ile örgüt faali- yeti çerçevesinde işlendiği iddia olunan uyuşturucu ve uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarından gözaltındaki şüpheli ve müdafi arasındaki görüşmenin Cumhuriyet savcısının istemi ile yirmi dört saat süreyle hâkim kararı alınarak kısıtlanabileceği, ancak bu süre zarfında ifade- sinin alınamayacağı düzenlenebilmesine ilişkindir. (CMK mad. 154/2) Söz konusu yasal düzenleme Cumhuriyet savcısının hangi koşulların varlığı halinde bu istemde bulunabileceğini, hangi amaçla kısıtlama ta- lebinde bulunabileceğinin düzenlenmemesi sebebiyle yasanın öngör- düğü suçların soruşturmasında keyfi görüşmenin kısıtlanması talep- lerine sebep olabileceği gibi; böyle bir düzenleme hâkim denetiminin güvencesini de işlevsiz hale getirmektedir. 46 Çünkü hâkim tarafından savcılık isteminin değerlendirilmesinin hangi kriterler gözetilerek ya- pılacağı belirtilmediğinden söz konusu kısıtlama tedbiri denetime el- verişsiz şekilde uygulama imkânı bulacaktır. 3. Hazır Bulunma Yetkisinin Kısıtlanması Bu yetkinin tam olarak anlaşılabilmesi için öncelikle “ hazır bulun- ma” tabirinden ne anlaşılması gerektiğinin değerlendirilmesi konumuz için elzemdir. Şöyle ki, öğretide tartışmalı olmakla birlikte, kolluğu de- netleyici bir unsur olan müdafiin aynı zamanda soruşturma işlemleri süresince ifade almanın veya yapılan diğer soruşturma işlemlerinin düzenini bozmayacak şekilde, ancak sürekli olarak şüpheliye gereken noktalarda hak hatırlatması yapma, hukuki yardım sağlama, soruştur- maya yön verebilme yetkisinden hareketle doğrudan soru sorma gibi yetkilerini de kullanabileceği bir hal olarak kabul edilmelidir. 47 Müdafiin kovuşturma evresinde sanığın hazır bulunduğu işlem- lerde sanık hazır olmasa bile bulunma hakkının olduğu kabul edilmiş- tir. (CMK mad. 197) Ancak çalışmamızın odağını oluşturan soruştur- ma evresindeki işlemlerde müdafiin hazır bulunma yetkisinin kabulü tarihsel süreçte hayli zorlu olmuştur. Şöyle ki, 1992 yılında kadar sa- vunmanın iddiadan sonra başlayacağı ve soruşturmanın gizliliği nede- 46 Cankat Taşkın, s. 225. 47 Veli Özer Özbek, Koray Doğan, Pınar Bacaksız, İlker Tepe, s. 228.