Türkiye Barolar Birliği Dergisi 137.Sayı

245 TBB Dergisi 2018 (137) A. Uğur ERİŞ leti sürecine aktif katılımını ve bu suretle bozulan toplumsal barışın ve düzenin yeniden sağlanmasını amaçlayan uygulamaların tümü” 6 olarak tanımlanması olanaklı olan onarıcı adalet (restrorative Justice) kavramı özellikle Kanada, ABD, İngiltere, Yeni Zelanda ve Avustralya’da olduk- ça yaygın olarak kullanılan Anglo-Sakson menşeili bir kavramdır. 7 Onarıcı adalete göre suç olgusuna karşı mağdur merkezli, geçmiş yerine geleceğe yönelik uyuşmazlığı çözmeyi amaçlayan bir yaklaşım sunulmalı ve suça verilecek tepki zarar vermekten çok düzeltici, eğiti- ci, affedici sorumluluk yükleyici, toplumsal katılımı ve diyaloğu teşvik edici olmalıdır. 8 Onarıcı adalet yaklaşımı suç failinin yol açtığı kayıplar üzerinde yoğunlaşmaktadır. Suçtan doğan zararın giderilmesi ve tatmini amaç- lanmaktadır. Mağdur eksenli bir ceza adaleti mekanizması mevcuttur. Onarıcı adalette temel beklenti, suçlunun davranışlarının sonucunu anlaması, davranışlarının yanlış sonuçlarını gidermek için gereğini yapmaya hazır olmasıdır. 9 Onarıcı adalet bu mekanizmaların aracılı- ğıyla mağdurların zararı onarmaya faillerin toplumsal hayata yeniden uyum sağlamalarına yardım etmeye çalışmaktadır. 10 Onarıcı Adalet Hakkında Birleşmiş Milletler Çalışma Topluluğu tarafından yapılan tanıma göre “Onarıcı adalet işlenmiş bir suçtan et- kilenen tarafların ve suçun geleceğe yönelik etkilerini nasıl giderecek- leri konusundaki meseleyi toplu olarak çözmeleri için bir araya getiren süreçtir”. 11 C. UZLAŞTIRMANIN HUKUKİ NİTELİĞİ Uzlaştırmanın hukuki niteliği doktrinde tartışmalıdır. Tartışma, uzlaşmanın maddi ceza hukuku kurumu mu yoksa ceza muhakemesi hukuku (şekli ceza hukuku) kurumu mu olduğu noktasındadır. Bu- 6 M. Buket Soygut Arslan, Türk Ceza Usul Hukukunda Uzlaşma Kurumu, Galata- saray Üniversitesi Yayınları, İst. 2008, s. 11. 7 Çetintürk, age., s. 7. 8 Çetintürk, age., s. 3. 9 Tamer Soysal, Türk Ceza Hukukunda Uzlaşma, Ceza Muhakemesi Hukukunda Uzlaşma, İstanbul, Arıkan Yayınları, 2005, s. 217. 10 Galma Jahıl/Burcu Yeşiladalı, Onarıcı Adalet; Yeni Bir Yaklaşım, Onarıcı Adalet, Mağdur Fail Arabuluculuğu ve Uzlaşma Uygulamaları Türkiye ve Avrupa Bakışı, İstanbul Bilgi Üniversitesi, 2008, s. 17. 11 Bkz. Yavuz, age., s. 95.