Türkiye Barolar Birliği Dergisi 137.Sayı

294 Kamulaştırmasız El Koymanın Unsurları ve Kamulaştırmasız El Koymaya Karşı ... 1. Müdahalenin Men’i Davası TMK m. 683 mülkiyet hakkının içeriğini düzenlemektedir. 71 Mad- deye göre; “Bir şeye malik olan kimse, hukuk düzeni sınırları içinde, o şey üzerinde dilediği gibi kullanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma yetkisine sahiptir. Malik, malını haksız olarak elinde bulunduran kimseye karşı istihkak davası açabileceği gibi, her türlü haksız el atmanın önlenmesini de dava edebi- lir.” 1956 tarihli YİBK’da ise; kamu tüzel kişiliği tarafından kamulaştı- rılmaksızın taşınmaz malı yola çevrilen kimsenin, müdahalenin men’i davasını açmaya hakkı olduğu gibi dilerse mülkiyetin devri karşılığı taşınmaz malın karşılığını o kamu tüzel kişiliğinden dava edebileceği- ne hükmedilmiştir. Müdahalenin men’i davası bir eda davasıdır. Zira dava sonunda davalı bir şeyi yapmaya veya yapmamaya mahkum edilmektedir. Da- vacı, zilyetliğe veya kişisel hakka dayansa dahi o hak bir taşınmaza yönelik bulunduğundan açtığı el koymanın önlenmesi davası ayni bir dava niteliğindedir. 72 Ayrıca belirtmek gerekir ki müdahalenin men’i davasının dayanağını TMK m. 683 teşkil etse de bu maddede düzen- lenen istihkak davasının açılabilmesi mümkün değildir. Çünkü kamu- laştırmasız el koyma ile mülkiyet idareye geçmemektedir. Dava ile davacı, idarenin haksız tecavüzünün sona erdirilmesini talep etmektedir. Bu davanın açılabilmesi için dava konusu müdahale- nin hala devam ediyor olması gerekmektedir. El koyma sona ermişse, varsa mevcut zararın tazmini talep edilebilir. 73 Bu hususta Yargıtay da özel mülkiyete ait taşınmaza asfalt döke- rek yol haline getiren idarenin daha sonradan bu asfaltı söküp temiz- lediğinde, el atmanın ortadan kalkacağına ve davanın konusuz kalaca- ğına hükmetmiştir. 74 71 Kemal Oğuzman/Özer Seliçi/Saibe Oktay Özdemir, Eşya Hukuku, 12. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul 2009, s. 238-239. 72 Eraslan Özkaya, Açıklamalı İçtihatlı El Atmanın Önlenmesi Davaları, , Seçkin Yayıncılık, Ankara 2002, s. 26. 73 Ulusoy, s. 55. 74 Y. 5. HD., 08.04.1997 gün ve E: 1997/4976, K: 1997/5901, “Dava, tapulu taşınmaza müdahalenin men’i, taşınmazın eski haline getirilerek davacıya teslimi istemine dayalı olarak açıldıktan sonra davacı, davasını kamulaştırmasız el atma sebebiyle bedelin tahsiline hasretmiştir. Mahkemece yapılan keşif sonucu davalı idarenin daha önce el atarak, asfalt dökmek suretiyle yol haline getirdiği davacıya ait ta- şınmazda bu asfaltın davalı tarafından sökülüp temizlendiği ve halen arsa olarak kullanıldığı belirtilmiştir.