Türkiye Barolar Birliği Dergisi 137.Sayı

321 TBB Dergisi 2018 (137) Emre Burak ONAT Azmettirme, bir manevi iştirak türü olup belli bir suç işleme husu- sunda henüz bir düşüncesi olmayan kişide, bir başkası tarafından suç işleme kararının oluşmasının sağlanmasıdır. 36 Ancak bir başkasında suç fikrinin doğmasına neden olan her davranış, azmettirme olarak nitelendirilemez. Azmettirmenin varlığı için gerçekleştirilen davra- nışın, azmettirilenin iradesi üzerinde kesin etkili olması gerekir. 37 Bu nedenle, belli bir ikna boyutuna ulaşmayan tavsiye, telkin veya rica şeklindeki davranışlar azmettirmeden dolayı sorumluluk doğurma- yacaktır. Azmettirmenin kabulü için, azmettirilenin icra hareketlerine başlamasını sağlamaya yönelik yoğun bir faaliyet gereklidir. İştirakte bağlılık kuralı gereğince bir başkasında suç işleme düşüncesinin oluş- turulması yeterli değildir. Fail, en azından tipik ve hukuka aykırı olan fiilin icrasına başlamış olmalıdır. 38 Azmettirme ile dolayısıyla faillik ayrımında, “fiili hâkimiyet” pren- sibine bakılmalıdır. Arkadaki kişi, fiilin icrası sırasında üstün konum- daysa, olayları başından sonuna kadar kontrolünde tutuyorsa dolaylı faildir. Azmettiren kişi ise suç işleme iradesini böyle bir iradesi olma- yan kişiye intikal ettirmekte ancak suçun işlenmesi sırasında olaylara hâkimiyeti bulunmamaktadır. 39 Asli iştirakin dışında kalan fakat suçun meydana gelmesi bakı- mından nedensellik değeri taşıyan hareketler ise yardım etmeyi ifade etmektedir. Burada fiil üzerinde hâkimiyet kurulmamakta, sadece su- çun icrası kolaylaştırılmaktadır. Yardım edenin hareketi, asli faillere nazaran suçu yaratıcı, yapıcı nitelik taşımaz; sadece destekleyici, ha- zırlayıcı, kolaylaştırıcıdır. Yardım etme, maddi ve manevi yardım şek- linde olabilir. 40 TCK’nın 39. maddesinde yardım şekilleri sayma suretiyle belir- lenmiştir. Buna göre “suç işlemeye teşvik etmek, suç işleme kararını 36 Yargıtay Ceza Genel Kurulu, T:11.06.2013, E:2013/1-107, K:2013/288 (www.ka- zanci.com ). 37 YCGK, T:12.11.2002, E:2002/6-231, K:2002/381: “Azmettirmede temel öge, azmet- tirenin azmettirilenin iradesi üzerinde suç işleme hususunda icra eylediği kesin etkidir. Azmettiren, başkasını bir suç işlemeye karar verdiren kişidir. Hâlbuki sa- nık Hacı Y.’nin, diğer sanığa söylediği sözler bir ricadan ibaret olup, iradesini suç işlemek için kesin olarak etkileyecek nicelik ve yeterlilikte değildir.” 38 Çelen, s. 69. 39 Koca/Üzülmez, s. 369. 40 Hakeri, s. 480.