Türkiye Barolar Birliği Dergisi 137.Sayı

38 Türkiye’de Seçme ve Seçilme Hakkı Boyutunda Yaşanan Demokratikleşme Sürecinin ... election is discussed from the beginning of the ancient Turkish cultu- re. Thus the interaction between democracy and the ancient Turkish culture is also be analyzed. Keywords: Right to Vote and Stand for Election, Democracy, Turkish Democracy Culture, Convention and Democracy, Right to Vote and Stand for Election with in the Turkish Constitutions GİRİŞ Seçme ve seçilme hakkının dönüşümüne genel olarak bakıldığın- da, Türkiye’de söz konusu haklar konusundaki gelişim sürecinin artan bir ivmeyle devam ettiğini söylemek mümkündür. Demokratik gelişim olgusunu yalnızca seçme ve seçilme hakkı ile sınırlı olarak değerlendir- mek elbette ki yeterli değildir. Demokratik bir devlette, diğer hak ve öz- gürlüklerin de hukuk devleti ilkesi çerçevesinde güvence altına alınması gerekir. Ancak seçme ve seçilme hakkı, halk ya da millet egemenliği olarak adlandırılan anlayışın temelinde yer alması nedeniyle demok- ratik gelişimin ana iskeletini oluşturmaktadır. Çalışmada, kadim Türk tarihi boyunca yaşanan demokratikleşme süreci, seçme ve seçilme hak- kının gelişimi boyutuyla ele alınmaktadır. Bu bağlamda kadim Türk kültürünün Türkiye’de yaşanan demokratik gelişim sürecine olan etki- leri, seçme ve seçilme hakkı çerçevesinde irdelenmektedir. I. SEÇME VE SEÇİLME HAKKININ TANIMI VE NİTELİĞİ Seçme ve seçilme hakkı , kişiye devlet yönetiminde yer alacak kimse- leri seçebilme imkânı ile birlikte, kişinin kendisinin devlet yönetimine seçilebilmesini mümkün kılan, böylelikle kişinin devlet yönetimine iştirakini sağlayan, siyasal nitelikteki iki ayrı hakkı ifade etmektedir. Bu bağlamda seçme hakkı , kişinin devlet yönetimine talip olan adaylara yönelik tercihini yansıttığı bir seçim imkânı sunmaktadır. Seçilme hakkı ise kişinin, devlet yönetimine talip , seçme hakkına sahip olan kişilerin tercihlerine ise bir seçenek olabilmesini mümkün kılmaktadır. Seçme ve seçilme hakkından faydalanma yetkisine sahip olan ki- şinin, diğer bir ifadeyle hak süjesinin, herkes değil de yalnızca vatan- daşlar olarak belirlenmesi, Batı demokrasilerinin dahi genel eğilimidir. Dünya çapında yalnızca yaklaşık olarak 45 devletin vatandaş olma- yanlara da seçme hakkı tanıdığı gözlenmektedir. İrlanda, İskandinav devletleri, Hollanda, Lüksemburg ve Belçika gibi devletler sakinlerine,