Türkiye Barolar Birliği Dergisi 137.Sayı

42 Türkiye’de Seçme ve Seçilme Hakkı Boyutunda Yaşanan Demokratikleşme Sürecinin ... kabul edilmesinden yaklaşık 10 yıl sonra yürürlük kazanabilmiştir. 16 MSHS m. 25 kapsamında, seçme ve seçilme hakkı güvence altına alın- maktadır. Sözleşme kapsamında ayrıca bir denetim mekanizması da işletilmektedir. 17 Uluslararası insan hakları belgeleri gibi bölgesel insan hakları dü- zenlemeleri de seçme ve seçilme hakkına yer vermektedir. Bu bağlam- da, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) Ek 1 Numaralı Protokol m. 3, demokratik seçim hakkı nı güvence altına almaktadır. Bahse konu 3’üncümaddeye ilişkin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) içti- hatlarında, seçme ve seçilme hakkının demokrasi bakımından taşıdığı öneme yapılan belirgin vurgular mevcuttur. Mahkemeye göre, 3’üncü madde kapsamında güvence altına alınan haklar, hukukun üstünlüğü ilkesinin hâkim olduğu, etkin ve anlamlı bir demokrasi nin ortaya çıkışına temel teşkil etmektedir. AİHM, 3’üncü madde kapsamında seçme ve seçilme hakkının da güvence altına alındığını ifade etmektedir. 18 Gerçekleştirilmeye çalışılan bu kısa değerlendirme neticesinde, seçme ve seçilme hakkının, günümüz demokrasi anlayışının (teoriden, pozitif düzenlemeye ve uygulamaya kadar) farklı boyutlarında, em- salsiz bir değer kazandığını söylemek mübalağa olmayacaktır. Buraya kadar değinilen konular çerçevesinde, seçme ve seçilme hakkı ile de- mokrasi arasındaki ilişki, elden geldiği ölçüde özetle tasvir edilmeye çalışılmıştır. İşbu kısa girizgâh sonrasında, çalışmanın devamında ise seçme ve seçilme hakkı boyutuyla yaşanan evrensel nitelikli demokra- tik gelişimin Türkiye ölçeğindeki görünümü ele alınmaya çalışılmak- tadır. Bu bağlamda tarihsel bir yaklaşım çerçevesinde demokrasi an- layışının kadim Türk kültüründeki yeri ortaya konmak istenmektedir. III. KADİM TÜRK KÜLTÜRÜNDE DEMOKRASİ ANLAYIŞININ TEMEL İZLERİ Genel olarak İslamiyet öncesi Türk devletlerinde, monarşik bir yapı olmakla birlikte, hükümdarın iktidarının toplum nezdinde aranan 16 Kapani, s. 65-66. 17 Denetim mekanizması için bkz. İnsan Hakları Komitesi, “Human Rights Civil and Political Rights: The Human Rights Committee, Fact Sheet No. 15 (Rev. 1)”, United Nations- Turkey Resmi İnternet Sitesi, http://www.un.org.tr/humanrights/vp/ resources/civil-and-political-rights.php (07.06.2017). 18 AİHM, Davydov and others v. Russia (Başvuru No: 75947/11 Karar Tarihi: 30.05.2017), Par. 271-272, http://hudoc.echr.coe.int/tur?i=001-173805 (07.06. 2017).