Türkiye Barolar Birliği Dergisi 137.Sayı

51 TBB Dergisi 2018 (137) Ümit GÜVEYİ VI. TÜRK ANAYASALARINDA SEÇME VE SEÇİLME HAKKININ DEĞİŞİMİ Türk Anayasalarında seçme ve seçilme hakkının dönüşümü konu- sunun, seçme hakkı ve seçilme hakkı olmak üzere ikili bir ayrım göze- tilerek irdelenmesi gerekir. Zira seçme ve seçilme hakkının dönüşümü çok boyutlu bir süreçtir. Bahse konu çok boyutluluk hali meselenin karmaşık ve ayrıntılı olması anlamına da gelmektedir. Bu nedenlerle, seçme hakkı ve seçilme hakkı ayrımı yanında, meselenin daha net kav- ranabilmesi adına, konuya ilişkin dönüşüm süreci elden geldiği ölçü- de tablolar üzerine de yansıtılmaya çalışılmaktadır. A. Türk Anayasalarında Seçme Hakkının Değişimi Seçme hakkı konusunda zaman içinde yaşanan çok boyutlu deği- şim olgusunun daha rahat anlaşılabilmesi adına, aşağıda iki adet tab- loya yer verilmektedir. Tablo1 , seçme hakkının şartlarında yaşanan dö- nüşümü, Türk Anayasa dönemleri kapsamında göstermektedir. Tablo 2 ise oy hakkının demokratik ilkeleri dâhilinde seçme hakkının gelişim sürecini ortaya koymaktadır. Tablo 1. Türk Anayasa Dönemlerinde Seçme Hakkının Şartları Anayasa Dönemi → 1876 Anayasası 1921 Anayasası 1924 Anayasası 1961 Anayasası 1982 Anayasası Vatandaşlık şartı → Vatandaş olmak şarttır. Vatandaş olmak şarttır. Vatandaş olmak şarttır. Vatandaş olmak şarttır. Vatandaş olmak şarttır. Yaş şartı → 25 yaş 18 yaş 1 22 yaş 3 21 yaş 18 yaş 5 Cinsiyet şartı → Yalnızca erkekle- re tanınmıştır. Yalnızca erkekle- re tanınmıştır. Yoktur 4 Yoktur Yoktur Vergi şartı → Vergi vermek şarttır. Yoktur 2 Yoktur Yoktur Yoktur 1 1923 yılında yapılan değişiklikle 18’e indirilmiştir. 2 1923 yılında yapılan değişiklikle vergi şartı kaldırılmıştır. 3 1934 yılında kabul edilen 2599 sayılı Kanun ile seçmen olabilme yaşı 18’den 22’ye çıkarılmıştır. 4 1934 yılında kabul edilen 2599 sayılı Kanun ile kadınlara seçme hakkı tanınmıştır. 5 Anayasanın ilk halinde 21 olarak belirlenen seçmen olabilme yaşı, önce 1987 yılında 20’ye, sonrasında 1995 yılında ise 18’e indirilmiştir.