Türkiye Barolar Birliği Dergisi 137.Sayı

53 TBB Dergisi 2018 (137) Ümit GÜVEYİ tahlili için kanaatimizce seçme hakkının demokratik ilkeleri ne başvurmak gerekir. 54 Bilindiği üzere, seçme hakkının demokratik ilkeleri; genel oy , eşit oy, serbest oy , gizli oy , açık sayım ve döküm ile hukuki güvence ilkele- rinden ibarettir. Genel oy ilkesi ; oy hakkının cinsiyet, servet, yetenek ve ırk gibi kısıtlamalar olmaksızın seçme yeterliliğine sahip olan herkese tanınması anlamına gelmektedir. Seçme yeterliliği şartları ise vatandaşlık , yaş ve seçmen listesine kayıtlı olmak olarak kabul edilmektedir. 55 Seçme hakkına ilişkin cinsiyet ayrımı yapılmaması, seçme hakkının demokra- tik ilkelerinden genel oy ilkesi nin bir gereğidir. Yaş şartı ise (aşırı kısıtla- yıcı bir nitelik taşımadığı müddetçe) seçme yeterliliği şartlarından biri olması hasebiyle meşru bir koşul olarak kabul edilmektedir. Bu bağ- lamda, kadınlara oy hakkının tanınması ile genel oy ilkesinin gerçek- leştirilmesi, seçmen olabilme yaşının üç yaş yükseltilmesi yönündeki düzenlemenin olumsuz etkisini büyük ölçüde gölgede bırakabilecek nitelikte mühim ve olumlu bir gelişme olarak nitelendirilebilir. Tablo 1’de yer alan dördüncü koşul olan vergi şartı da yine, genel oy ilkesinin ve demokratik seçme hakkının önünde yer alan mühim bir engel niteliğindedir. 1876 Anayasası döneminde aranan vergi şar- tı , 1923 yılında terkedilmiştir. Vergi şartının kaldırılması yönündeki 1923 değişikliği, Türkiye’de genel oy ilkesine geçiş bağlamında atılan ilk önemli adım olarak nitelendirilebilir. Sonrasında, 1934 yılında ka- dınlara oy hakkının tanınması ile birlikte Türkiye’de genel oy ilkesinin tümüyle yerleştiği kabul edilebilmektedir. Tablo 1 ışığında, Türkiye’de seçme hakkının, kapsam bakımından zaman içinde artan bir ivme ile demokrasi yönünde evrildiğini söy- lemek mümkündür. Zira seçme hakkını kullanan kişi sayısı zaman içinde sürekli yükseliş göstermiştir. Ancak seçme hakkının demok- ratikleşmesi meselesi, yalnızca seçme hakkının şartları boyutu ile sı- nırlı bulunmamaktadır. Demokratik seçme hakkının tesisi için seçme hakkına sahip olan kişilerin niceliğinin (genel oy ilkesi) yanında; eşit oy , serbest oy , gizli oy , açık sayım ve döküm ile hukuki güvence şartlarının karşılanması da gerekir. 54 Söz konusu ilkeler hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Tunçer Karamustafaoğlu, Seç- me Hakkının Demokratik İlkeleri, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara 1970, s. 1-93. 55 Güveyi, s. 41-48.