Türkiye Barolar Birliği Dergisi 137.Sayı

68 Türkiye’nin Hükümet Sistemleri Üzerine Bir Değerlendirme into the parliamentary system. Therefore, parliamentary system is an important central element of the democratization process in Tur- key. Accordingly, we are concerned that recent changes and trans- formation in Turkish government system may lead to an adverse effect on the course of Turkish democracy. Yet, this concern is not unnatural. In this context, it is worth noting that we are subject to a “government state”. Keywords: Government Systems, Democracy, State of Law, Segregation of Powers, Constitutional Amendment Giriş Gerek Batı’da olsun gerek Türkiye’de olsun mutlak monarşiden sınırlı monarşiye ve buradan da klasik parlamenter sisteme geçiş kül- türel, siyasal ve hukuksal boyutları olan bir olgudur. Gerçekten de hükümet sistemi geçişleri her ülkenin kendi tarihi deneyimleri dikka- te alınarak en iyi şekilde kavranabilir. Çünkü bir ülkedeki hükümet sisteminin değişim ve dönüşümünü, pratiğini değerlendirebilmek için kültürel, siyasal ve hukuksal serüvenini ortaya koymak onun kendine özgü yanlarını belirleyebilmek gereklidir. Öte yandan burada hükümet sistemleri ve demokrasi ilişkisine yö- nelik bir ön yargıya dayalı koşullandırma da yapmamak gerekir ki, bu çalışmada bundan mümkün olduğunca sakınılmıştır. Ne parlamenter sistem ne de başkanlık sistemi veya bunların ön formları demokratik hukuk devletinin ön koşuludur. Nitekim bir ülkenin hükümet sistemi hangisi olursa olsun söz konusu bu ülke kendine özgü siyasi, kültürel ve hukuki boyutlarına göre demokratik hukuk devleti olabileceği gibi olmayabilir de. İşte bu çalışmada da hükümet sistemi kültürel, siyasal ve hukuk- sal sürecin hem bir sonucu hem de bir unsuru olarak değerlendiril- miştir. Ancak burada ileri sürülen bir sav söz konusudur. Buna göre Osmanlı’dan Cumhuriyet’e dikkat çeken bir olgu olarak modernleşme anayasal belgeler üzerinden bir gelişim göstermiştir. Bu modernleş- menin en önemli parametresi ise Türk siyasal sisteminin demokratik hukuk devletine evirilmesidir. Bu noktada da yine dikkat çeken bir olgu olarak söz konusu demokratik hukuk devletine evirilme süreci- nin mutlak monarşiden sınırlı, meşruti monarşiye dönüşme ve bura- dan da parlamenter sisteme geçiş süreci ile tamamlanmış olmasıdır. Şu halde parlamenter sistem Türk demokratikleşme süreci içerisinde önemli bir merkez olgu konumundadır.