Türkiye Barolar Birliği Dergisi 137.Sayı

69 TBB Dergisi 2018 (137) Ömer KESKİNSOY/Semih Batur KAYA Dolayısıyla son yaşanan hükümet sistemi değişikliğinin Türk de- mokrasi seyrini olumsuz anlamda değiştirebileceğine yönelik bir en- dişe söz konusudur. Bu endişe yukarıda da değinildiği gibi basit bir endişe vakası değil aksine Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türk demok- rasisinin gelişimi dikkate alnınca ortaya çıkmaktadır. Bu bakımdan Cumhurbaşkanının konumu üzerinden alevlenen ve hükümet sistemi değişikliğine varan bu gelişmeleri dikkatle incelemek gerekir. İşte bu noktada başlarken Bahri Savcı’nın 1961 Anayasası’na yönelik Cum- hurbaşkanı-hükümet sistemi ilişkisi ve endişesini burada olduğu gibi almakta yarar vardır. Savcı parlamenter sisteme yönelik savlarını Türkiye açısından oldukça isabetli bir şekilde ortaya koymaktadır. “Devlet Başkanının halkın seçiminden gelmesi hususuna gelince… Devlet Başkanının halk se- çiminden çıkması hayati değildir. Devlet Başkanının halk seçiminden çıkma- ması Türkiye’nin ihtiyaç ve zaruretleri bakımından bana bir zaruretmiş gibi gözüküyor. Çünkü Devlet başkanları, Türk siyasi hayatında Orta-Asya’dan ve Bozkır devletlerinden gelen bir gelenekle, çok kuvvetli olmuşlardır. Cum- hurbaşkanları da bu gelenek içerisinde kalmıştır. Türk siyasi zihniyeti Devlet Başkanına büyük bir otorite atıf ve isnadetme eğilimindedir. İslamiyet’in ulu- lemir mefhumu, Halife-Sultanın icra ettiği iktidarın ilahi bir kaynaktan gelişi telakkisi, ululemre itaatin Allah’a kulluk etmenin bir şartı oluşu, bizim zihni- yetimizde, Devlet başkanlarını mümtaz bir mevkie getirmiştir. Cumhuriyeti- mizin ilk iki Başkanında yeni rejimin kurucusu, koruyucusu, devam ettiricisi, görevlerine sahiboluşları onları ayrıca bir ihtiram ile telakki etmeye yol açmış- tır… Türk zihniyetinde devlet başkanları pek müessir bir mevkie gelmişlerdir. Şimdi onların bu memuriyetlerini, bir de doğrudan halk seçiminden gelmeden doğan bir memuriyet ile kuvvetlendirme sistemimizin icaplarına sığmaz. Bir kere artık rejimin kurucusu ve koruyucusu devam ettiricisi anlamında bir görev, Devlet başkanlarında, yoktur… Bu itibarla iktidarın politikasının on- larda temerküzüne yol açacak ihtimallere yer vermemek gerekir.” 1 III. GENEL OLARAK HÜKÜMET SİSTEMLERİ A. Kavramsal Çerçeve Hükümet sisteminin ne olduğuna dair bir tanım verme noktasında doktrinde farklılıklar mevcuttur. Bu nedenle aşağıdaki tanımın mutlak 1 Temsilciler Meclisi Tutanak Dergisi , 19.04.1961, B. 48, O. 4, s. 482.