Türkiye Barolar Birliği Dergisi 137.Sayı

76 Türkiye’nin Hükümet Sistemleri Üzerine Bir Değerlendirme cumhurbaşkanının yetkisi sadeceısdar-ilan-yayımlamadan ibarettir. Bunun nedeni karşı-imza kuralı 26 gereği sorumluluğun cumhurbaşka- nına değil bakanlar kuruluna ait olmasıdır. Ayrıca cumhurbaşkanının halk tarafından ya da Meclis tarafından seçiliyor olması sistemin ayırt edici özelliği değildir. İngiltere, Almanya, Hollanda, İtalya, Belçika, Yunanistan, Hindistan, Türkiye ve başka bazı ülkelerde uygulanmakta olan bir hükümet modelidir. Son 70-80 yıl içerisinde, dünyada ve özel- likle 1982 Anayasası’yla Türkiye’de yürütme içerisinde Cumhurbaş- kanının yetkilerinin, onun siyasal açıdan sorumsuz kabul edilmesinin mesnediyle bağdaşmayacak düzeyde artırıldığı görülmektedir. Parla- menter sistemde bakanlar kurulu oybirliğiyle karar alır, görüşmeleri gizlidir. Bunların yanı sıra bakanlar kurulu üyeleri arasında muhalefet olmaz (kollejyallık ilkesi). Dolayısıyla bakanlar kurulu neredeyse aynı çizgide hareket eden kişilerden oluşur (homojenlik ilkesi). Kuvvetler ayrılığı esasına dayanan hükümet modellerinden üçün- cüsü olan yarı-başkanlık sistemi; parlamenter sistemdeki cumhurbaş- kanının halk tarafından seçildiği, ona göre yetkilerinin ziyadesiyle artırıldığı, öyle ki, yürütme bakımından icraatın başındaki asıl yetkili kişi konumuna cumhurbaşkanının getirildiği ve bu halliyle parlamen- ter sistemdeki başbakanı gölgede bırakan parlamenter sistemden baş- ka bir şey değildir. Örneğin Rusya, Fransa, Finlandiya gibi. D. Türk Tarihinde Hükümet Sisteminin Gelişim ve Dönüşüm Sürecinin Değerlendirilmesi 1. Kuvvetler Birliği Türk tarihinde; 1876 Kanun-ı Esasi dönemi monarşinin, 1921 Teşkilât-ı Esasiye Kanunu dönemi 1921-1923 yılları itibariyle meclis hükümeti modelinin benimsendiği bir dönemdir. 2. Kuvvetler Birliğinden Kuvvetler Ayrılığı Modeline Geçişin İlk Adımı 1876 Kanun-ı Esaside 1909 yılında yapılan değişiklikler saklı kal- mak üzere, 1921 Anayasası’nda 1923 yılında yapılan değişikliklerle 26 Karşı-imzakuralı, devlet başkanının yazılı bir işleminde devlet başkanının imzası- nın altına, bu işlemden kaynaklanan sorumluluğunun üstlenilmesi amacıyla baş- bakan veya ilgili bakanın veya her ikisinin attığı imzadır.