Türkiye Barolar Birliği Dergisi 137.Sayı

90 Türkiye’nin Hükümet Sistemleri Üzerine Bir Değerlendirme Türkiye tipi Cumhurbaşkanlığı sistemi olarak isimlendirilen bu modelin ilham kaynağı başkanlık sistemidir. Ancak başkanlık siste- minden farklı olarak Türkiye tipi Cumhurbaşkanlığı sisteminde Cum- hurbaşkanının başkanlık sistemine göre meclise karşı daha güçlü ol- masını sağlayıcı düzenlemelere yer verildiği kuşkusuzdur. Şöyleki; başkanlık sisteminden farklı olarak Meclisin Cumhurbaş- kanını bütçe kanununun kabulü sürecinde deyim yerindeyse köşe- ye sıkıştırması mümkün değildir. Zira Cumhurbaşkanın teklif ettiği bütçenin Meclis tarafından kabul edilmemesi halinde bir önceki yılın bütçe kanununun yeniden değerleme oranlarına göre uygulanma- sı yönünde düzenleme getirilmiştir. Bunun yanı sıra, Meclisin genel seçim kararı almasının nitelikli çoğunluk şartına bağlanmış olmasına rağmen, Cumhurbaşkanı bu yetkiyi tek başına kullanabilir. Bu bağ- lamda Meclisin seçim kararı alması üye tamsayısının asgari beşte üçü ile mümkünken aynı sonucu doğuran kararı Cumhurbaşkanı tek ba- şına alabilir. Bunlar gibi, Cumhurbaşkanının ikinci döneminde Mecli- sin seçim kararı alması halinde Cumhurbaşkanının tekrar aday olması mümkündür. Ayrıca üst düzey bürokratlarından hiçbirinin atanma- sında meclisin onayı şartı yoktur. Türkiye tipi Cumhurbaşkanlığı sisteminin başkanlık sistemiyle örtüşen yönleri de bulunmaktadır. Bunlar arasında; yasama ve yü- rütmenin sert ayrımı esasının benimsenmiş olması, aynı kişinin hem yasamada hem yürütmede görev alamaması, icra yetkilerinin tek mer- kezde toplanmış olması, icranın başının aynı zamanda devletin de başı olarak kabul edilmiş olması, kanunlar üzerinde Cumhurbaşkanına güçleştirici veto yetkisinin tanınmış olması, Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi ve göreve başlayabilmesi için yasama organının güvenoyuna ihtiyacının olmaması gibi hususlar sayılabilir. Türkiye tipi Cumhurbaşkanlığı sistemi başkanlık sisteminden mülhem bir sistemdir. Şu farkla ki, Türkiye tipi Cumhurbaşkanlığı sis- teminde başkanlık sistemindeki başkanın tek merkezli yetkileri alın- mış, meclisin başkan karşında varlığını hissettirmesine yönelik araçla- rın alınmaması bir tarafa, onlar Cumhurbaşkanı lehine olacak şekilde çok güçlü silahlar haline döndürülmüştür. Bu tercihin başkanlık siste- mindeki aksayan yönlerin Türkiye tipi Cumhurbaşkanlığı sisteminde