Türkiye Barolar Birliği Dergisi 138.Sayı

104 Gönüllü Vazgeçme Nitekim gönüllü vazgeçme kurumu 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda iki ayrı biçimde ele alınmıştır. İlki, failin icra hareketle- rinden gönüllü ve iradi olarak vazgeçmesidir. İkincisi ise, failin icra hareketlerini tamamlamasına rağmen suçun tamamlanmasını veya ne- ticenin gerçekleşmesini önlemesi halidir. Bilhassa vazgeçmenin ikinci şeklinde failin ciddi bir çaba göstermesi aranmakta ise de kanun koyu- cunun madde gerekçesindeki ifadesi ile “ciddi bir çaba” ile neyi kastet- tiği tam olarak anlaşılamamaktadır. Kanaatimizce gönüllü vazgeçme hükümlerinin uygulanması gereken uyuşmazlıklarda mahkeme so- mut olayın özelliklerine göre değerlendirme yapmalıdır. Hiç şüphesiz ki, yukarıda atıf yaptığımız her iki durum bakımın- dan da vazgeçme gönüllü olmalıdır. Burada gönüllülüğün hangi saik- le olduğu ehemmiyet arz etmez. Fail, her ne saikle olursa olsun suçun icra hareketlerinden gönüllü olarak vazgeçerse gönüllü vazgeçme hü- kümlerinden yararlanabilecektir ki, ceza hukukunun kişinin iç dün- yası ile ilgilenmeyen yaklaşımı karşısında biz de bu görüşün yerinde olduğu kanaatindeyiz. Diğer taraftan vazgeçme iradesi serbest, harici baskılardan uzak, ciddi, kesin ve şartsız olmalı, geçici olmamalıdır. Zira doktrinde bazı yazarlar tarafından suçüstü yakalanma tehlikesiy- le veya şahitlerce görüldüğü gerekçesiyle hareketine devam etmeyen failin vazgeçmesinin gönüllü olmayacağı kabul görmektedir. Kanaa- timiz, harici bir tazyik etkisi altında kalan failin iradesinin serbest ol- madığı ve böyle bir durumun mevcudiyeti halinde gönüllü vazgeçme hükümlerinin tatbik edilmemesi gerektiği yönündedir. Son tahlilde, eski ceza kanunu döneminde kanun koyucu tara- fından hüküm altına alınmamış olan iştirak halinde işlenen suçlarda gönüllü vazgeçme düzenlemesine değinmek gerekir. Mezkûr madde metni, yukarıda dermeyan ettiğimiz üzere gönüllü vazgeçmenin ce- zayı kaldıran şahsi bir sebep olduğunu teyit eder mahiyettedir. Zira madde metnine göre “İştirak halinde işlenen suçlarda, sadece gönüllü vazgeçen suç ortağı, gönüllü vazgeçme hükümlerinden yararlanır.” Diğer taraftan ilgili düzenlemeyi, gönüllü vazgeçmenin düzenlendiği 36. maddeden ayıran ölçüt, ciddi ve aktif bir çaba göstermesine rağ- men neticenin gerçekleşmesini önleyemeyen fail hakkında da gönüllü vazgeçme hükümlerinin tatbik edilmesinin hukuken mümkün hale getirilmesidir.