Türkiye Barolar Birliği Dergisi 138.Sayı

162 Islah ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair ... HUMK’ un 83 ile 90. maddeleri arasında düzenlenmiştir. HUMK’ ta ki bu düzenleme, 1999 yılında Anayasa Mahkemesi’ nin 6 HUMK m. 87/ son fıkrasına ilişkin iptal kararına 7 kadar değiştirilmeksizin uygulan- mıştır. 8 Islah müessesesi, HMK’ da üçüncü kısım, beşinci bölümün altın- cı ayrımında düzenlenmiştir. Bu düzenleme genel anlamda HUMK’ ta yer alan düzenlemenin sadeleştirilmesi şeklindedir. Ancak HUMK’ tan farklı olarak bazı değişiklikler yapılmıştır. Islah müessesesi, HMK’ da 176 ile 182. maddeler arasında düzenlenmiştir. Islaha ilişkin dü- zenlemelerin hemen ardından ise HMK m. 183’ de maddi hataların düzeltilmesine yer verilmiştir. 6 Anayasa Mahkemesi’nin 20.07.1999 T., 1/33 sayılı kararı. 7 HUMK m. 87’ nin son cümlesi Anayasa Mahkemesi’ nin 20.07.1999 T., 1/33 sayılı kararı ile iptal olmuştur. Bu kararda özetle; “Anayasa’nın 13. maddesinde, Temel hak ve hürriyetler, Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünün, millî egemenliğin, Cumhuriyetin, millî güvenliğin, kamu düzeninin, genel asayişin, kamu yararının, genel ahlâkın ve genel sağlığın korunması amacı ile ve ayrıca Anayasanın ilgili maddelerinde öngörülen özel sebeplerle, Anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olarak, kanunla sınırlanabilir denilmekte, ancak bu sınırlamanın demokratik toplum düzeninin gereklerine aykırı olamayacağı gibi öngörüldükleri amaç dışında da kullanılamayacağı belirtilmektedir. Buna göre, bir sınırlamanın demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun olduğundan söz edilebilmesi için hakkın özüne dokunmaması, makul ve kabul edilebilir ölçüyü aşmaması gerekir. Başka bir anlatımla, temel hak ve hürriyetler sınırlanırken sınırlama ile öngörülen amaç arasında makul ve adaletli bir denge kurulmalıdır. İtiraz konusu kural, davacıların haklarını en kısa sürede ve en az giderle haklarını almaları- nı engelleyerek hak arama özgürlüğünü önemli ölçüde zorlaştırması nedeniyle demokratik toplum düzeninin gerekleriyle bağdaşmadığından Anayasa’nın 13. maddesine uygun bir sınırlama olarak kabul edilemez. Açıklanan nedenlerle ku- ral Anayasa’nın 2. 13. ve 36. maddelerine aykırıdır. İptali gerekir” demektedir. (04.11.2000 Tarih ve 24220 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanmıştır.). 8 Ejder Yılmaz, “Dünden Bugüne Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunumuz (Cum- huriyetin Kuruluşundan Bugüne Türk Hukukunun Seksen Yıllık Gelişimi”, Sem- pozyum, Ankara 2003, (Yılmaz, Sempozyum), s. 243 – 278; Bilge Umar, “Anayasa Mahkemesi’nin, HUMK m. 87’deki, Müddeabihin Islah Yoluyla Arttırılmaması Kuralını İptal Eden 20.07.1999 Günlü Kararı (RG 4.11.2000, No.24220) Üzerine”, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi , C.1, S.1, Y.2004, 419–426, (Umar, Müd- deabih), s. 425, 426; Muhammet Özekes, “HMK’ da Yargılama Usulleri Bakımın- dan Getirilen Yenilikler”, Türkiye Adalet Akademisi HMK Toplantısı, Ankara, 2011, s. 11; Ejder Yılmaz, “Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Getirdikleri”, Anka- ra Barosu Dergisi , 2011/2, 213–253, (Yılmaz, HMK Yenilikler), s. 214; Timuçin Mu- şul, Medeni Usul Hukuku, Ankara, 2012, s. 4; Yılmaz, Islah, s. 118; Şanal Görgün, Medeni Usul Hukuku, Ankara, 2015, s. 1, 2; Bilgen, s. 4.