Türkiye Barolar Birliği Dergisi 138.Sayı

278 İşe İade Taleplerinde Dava Şartı Olan (Zorunlu) Arabuluculuk 6325 sayılı Kanun’da yapılan değişiklikle, 4 arabulucuya gerekirse çö- züm önerme yetkisi de tanınmıştır. Arabuluculuk konusunda (HUAK’da da açıkça düzenlenen) bazı temel ilkeler mevcuttur. Bunlar, iradîlik, eşitlik ve gizliliktir. Arabulu- culuk iradîdir 5 , yani tarafların iradeleriyle, gönüllü olarak katıldıkla- rı bir uyuşmazlık çözüm yöntemidir (HUAK m. 3/1). Taraflar eşittir, yani taraflar sürece başvurmada ve tüm süreçte eşit haklara sahiptir (HUAK m. 3/2). Arabuluculukta gizlilik esastır, yani yargılamadan farklı olarak arabulucu, taraflar ve süreçte yer alanlar, (aksi kararlaştı- rılmadıkça) sürecin ve bu süreç içindeki bilgi ve belgelerin gizliliğini korumak durumundadırlar (HUAK m. 4, 5). 6 Ülkemizde farklı düzenlemelerde temel alınacak bazı hükümler olsa da, arabuluculuk, 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabu- luculuk Kanunu ile birlikte 2012 yılında kanunî bir düzenleme olarak kabul edilmiştir. Bu düzenlemeye uygun olarak Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda (HMK m. 137/1, 140/2-3, 320/2) ve diğer ilgili kanun- larda da değişiklikler yapılmıştır. 7 HUAK’ın kabulünden sonra, yar- gılama dışında böyle bir uyuşmazlık çözüm yönteminin başta hukuk devleti ve hak arama özgürlüğü olmak üzere farklı Anayasa hüküm- lerine aykırılığı sebebiyle Anayasa Mahkemesi’ne iptal başvurusunda bulunulmuş; ancak Anayasa Mahkemesi özellikle bu yöntemin iradî olması, gönüllülük esasına dayanması, süreci başlatmak, sürdürmek ve sonlandırmak bakımından ihtiyarîliğini dikkate alarak başvuruyu reddetmiş; ayrıca bu yöntemin yargı yoluna başvuruyu engellemedi- ğini belirtmiştir. 8 4 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu, 6325 sayılı Kanun’da da bazı önemli değişik- likler yapmıştır (RG, 25.10.2017, S. 30221). 5 Temel ilke bu olmakla ve gerçek anlamda arabuluculuk iradî olmakla birlikte, istisnaî durumlarda zorunlu arabuluculuk da düzenlenmiştir. Bu çalışmada ele alınan işe iade davalarının da içinde bulunduğu bazı iş uyuşmazlıkları, dava şartı şeklinde zorunlu arabuluculuk kapsamındadır (İşMK m. 3). Ancak bu arabulucu- luğun temel ilkesinin değiştiği anlamına gelmez. 6 Özekes, Pekcanıtez Usûl, s. 2816 vd.; Kekeç, s. 57 vd.; Taşpolat Tuğsavul, s. 122 vd.; Arabuluculuk Eğitim Kitabı, s. 43 vd. 7 Özekes, Pekcanıtez Usûl, s. 2824 vd. Arabuluculuğun Dünya’da ve Ülkemiz’deki gelişimi hakkında bkz. Kekeç, s. 30 vd.; Taşpolat Tuğsavul, s. 32 vd.; Arabulucu- luk Eğitim Kitabı, s. 27 vd. 8 AYM, 10.07.2013, 2012/94, 2013/89 (RG, 25.01.2014, S. 28893).