Türkiye Barolar Birliği Dergisi 138.Sayı

304 İşe İade Taleplerinde Dava Şartı Olan (Zorunlu) Arabuluculuk Çünkü arabulucuya başvuru zorunlu ise de, sürece dâhil olmak ve an- laşma yapıp yapmamak tarafların iradelerine bağlıdır. Tarafların kendi istek ve iradeleri ile bir anlaşmaya varmaları, onların menfaatlerine en uygun çözümü ürettikleri anlamına gelir. Bu durumda da anlaşmaya uygun davranmaları beklenir. Normal beklenen durum bu olmakla bir- likte, tarafların anlaşmaya uygun davranmamaları da mümkündür. İş Kanunu’nun 21. maddesi, kural olarak, mahkeme veya özel ha- kem kararını esas alarak bir düzenleme yapmıştır; ancak gerek arabu- luculuk faaliyeti sonucunda varılan anlaşmayla ilgili hüküm, gerekse maddenin genel düzenlemesinden bir sonuca varılabilir. Kanun’da işverence geçerli sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli olmadığı, mahkeme veya özel hakem tarafından tespit edilerek feshin geçersizliğine karar verildiğinde, işverenin, işçiyi bir ay içinde işe başlatmak zorunda olduğu belirtilmiştir. Buradan hareketle, tarafların anlaşmaya varması halinde de, feshin geçersiz hale geleceği- ni, hüküm ve sonuç doğurmayacağını, iş sözleşmesinin devam ettiğini söyleyebiliriz. 44 Ancak, buradaki işe başlatmak için öngörülen bir aylık sürenin, arabuluculuk anlaşmasında da bağlayıcı olup olmadığı tar- tışılabilir. Çünkü arabuluculuk anlaşmasının zorunlu içeriğinde, Ka- nun, sadece işe başlatma tarihinden bahsetmiş; fakat İş Kanunu’nun 21. maddesinin 1. fıkrasına atıf yapmamıştır. Oysa tazminat ve ücretler konusunda 2. ve 3. fıkraya atıf vardır. Buradan işçinin işe başlatılacağı tarihin, varılacak anlaşmada mutlaka belirtilmesi, fakat bunun bir ay- lık süre ile bağlı olmadığı sonucuna varılabilecektir. Ancak, bunun da, Kanun’un arzu etmediği sonuçlar doğurması ihtimali vardır. Örneğin, taraflar işçinin çok uzun bir süre sonra işe başlatılacağını kararlaştıra- bilecekler midir? Eğer ayları, yılları bulan uzun süreler öngörülürse, bunun işe iade kurumunun amacıyla, iş güvencesinin niteliği ile izahı mümkün değildir. Bu çekinceler çerçevesinde Astarlı , bu hükmün de kendisinden önce gelen hükümlerle birlikte değerlendirilmesi ve 21. maddenin 1. fıkrasındaki bir aylık süreye burada da uyulması gerekti- ğini belirtmektedir. 45 Tarafların kararlaştırdıkları tarihte işçi işe başlamayabilir veya iş- veren işe başlatmayabilir. Bu durumda Kanun’da işçinin kararlaştırı- 44 Astarlı, İş Güvencesi, s. 49. 45 Astarlı, İş Güvencesi, s. 49.