Türkiye Barolar Birliği Dergisi 138.Sayı

61 TBB Dergisi 2018 (138) Fahrettin KIDIL rardan alıntı yaparak; eğer Alman Anayasası’nda öngörülen değerler düzeni korunacaksa, suçun ağırlığı veya barbarlığına rağmen; hiçbir suçlunun insan onurundan yoksun bırakılmaması gerektiğini vurgu- lamış ve “Life Imprisonment” kararında olduğu gibi bu tür bir cezalan- dırmanın insan onuruyla bağdaşmayacağına işaret etmiştir. 58 Nitekim AİHM’in, Alman Federal Anayasa Mahkemesi kararları ışığında oluşturduğu istikrarlı içtihatlarına göre de; yetişkin bir kişinin mahkûm olduğu müebbet veya ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası, infazın herhangi bir aşamasında yapılacak olan değerlendirme sonucu hukuken ( de jure ) ve fiilen ( de facto ) “ indirilebilir ” nitelikte değilse ve bu nedenle kişi, bir gün serbest kalma umudundan mahrum edilerek ölünceye kadar devam edecek bir infaz rejimi ile karşı karşıya bırakıl- mışsa; bu durum, sadece mahkûmun ıslahı amacının tamamen inkârı anlamına gelmeyecek, aynı zamanda AİHS’nin 3. maddesinde düzen- lenen “ insanlık dışı ya da aşağılayıcı muamele veya ceza yasağı ”nın ihlalini gündeme getirecektir. 59 Dolayısıyla uluslararası hukukta bir jus cogens (emredici) kural olan AİHS m.3’ün gereği olarak; sözleşmeye taraf olan her devlet; ömür boyu hapis cezasına çarptırılan her mahkûmun, bir gün salıverileceğini umut etmesine imkân sağlamalı, yani onlara umut hakkı tanımalıdır. 60 Dolayısıyla mevzuatında ve fiili uygulamalarında; ömür boyu hapis cezası mahkûmlarını bu haktan mahrum bırakan her taraf devlet, “ insanlık dışı ya da aşağılayıcı muamele veya ceza yasağı” nı ihlal etmiş olacaktır. Belirtmemiz gerekir ki; AİHM’in istikrar kazanmış içtihatlarında vurgulandığı üzere; yetişkinlerin sadece ömür boyu hapis cezasına mahkûm edilmiş olmaları, salt bu nedenle 3. maddenin ihlalini oluş- turmamaktadır. Ancak hükmedilen müebbet hapis cezasının “ indirile- 58 Kommers/Miller, s. 396. 59 Kafkaris-Kıbrıs, no. 21906/04, 12 Şubat 2008; Vinter ve Diğerleri-Birleşik Krallık, no. 66069/09, 130/10, 3896/10, 9 Temmuz 2013; Harkins ve Edwards-Birleşik Krallık, no. 9146/07, 32650/07, 17 Ocak 2012; Trabelsi-Belçika, no. 140/10, 4 Eylül 2014; Öcalan-Türkiye, no: 24069/03, 197/04, 6201/06, 10464/07, 18 Mart 2014; Ior- gov-Bulgaristan, no. 36295/02, 2 Eylül 2010. 60 Uluslararası hukukta, Jus Cogens kuralları diğer uluslararası hukuk kurallarından ayıran hususlar hakkında bkz. İrem Karakoç, ”Uluslararası Hukukta Emredici Kural(Jus Cogens=Peremptory Norms) Olgusuna Tarihsel Yaklaşım” DEÜHFD, Cilt: 8, Sayı: 1, Y. 2006, s. 87-122; Erdem Denk, “Uluslararası Antlaşmalar Huku- kunda Jus Cogens Kurallar” Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 56, S. 2, Y. 2006, s. 43-70.