Türkiye Barolar Birliği Dergisi 138.Sayı

64 Cezalandırmanın Amacı ve “Umut Hakkı” Bağlamında Koşullu Salıverilme Yasakları hâkimin bir asgari süre belirlemesinin zorunlu olduğu belirtilmiştir. 70 Ancak suçun ciddiyetinin yani ağırlığının son derece yüksek olduğu bazı istisnai durumlarda; mahkemenin, asgari bir süre belirleme ye- rine, koşullu salıverilme olanağını tamamen ortadan kaldırır nitelikte bir ömür boyu hapis cezasına (a whole life order) da hükmedebileceği iç hukukta öngörülmüştür. 71 Başvurucular ise; işte bu kapsamda koşul- lu salıverilme imkânı ortadan kaldırılarak ömür boyu hapis cezasına mahkûm edilmiş (a whole life order) ve cezaları bu haliyle temyiz mah- kemesi tarafından onaylanmış olup; böyle bir cezanın AİHS m.3’ün ihlali anlamına geldiğini ileri sürmüşlerdir. Uyuşmazlığı inceleyen AİHM, Birleşik Krallık’taki 1997 tarihli Suç (Cezalar) Yasası’nın 30. maddesi gereği; devlet bakanına tanınan tahliye yetkisinin, tüm hapis cezası mahkûmları gibi “a whole life or- der” cezası mahkûmlarını da kapsadığını kabul etmiştir. 72 Devamın- da mahkeme, Birleşik Krallık’ta; 1998 tarihli İnsan Hakları Yasası ile kamu otoritelerinin yetkilerini kullandıkları sırada AİHS ile uyumsuz hareket etmelerinin hukuka aykırı sayıldığını da kabul etmiştir. Bu haliyle bakıldığında aslında devlet bakanına sadece bir tahliye yetkisi tanınmadığı; ayrıca bu yetkinin 1998 tarihli İnsan Hakları Yasası hü- kümleri gereği, AİHS m.3 ile de uyumlu olarak icra edilmesi gerek- tiğinin iç hukukta düzenlenmiş olduğunu vurgulamıştır. Dolayısıyla 30. maddede devlet bakanına tanınan yetki İnsan Hakları Yasası ile beraber ele alındığında ve tahliye yetkisi bu çerçevede yorumlanarak uygulandığında; başvurucuların cezalarının indirilemez nitelikte ol- duğu söylenemeyeceğinden dolayı 3. madde anlamında bir ihlal de gündeme gelmeyecektir. 73 70 Vinter ve Diğerleri-Birleşik Krallık, par. 12. 71 A.g.k. par. 12. Dolayısıyla Birleşik Krallık’ta iki tür ömür boyu hapis cezası uygulanmakta; bun- lardan birine göre daha hüküm verildiği sırada hâkim asgari bir süre belirleye- rek o sürenin sonunda cezanın yeniden gözden geçirileceğini karara bağlarken, başvurucuların durumunda olduğu gibi hâkim bazı durumlarda ise; asgari bir süre belirlemeyerek mahkûmun hapis cezasının ömür boyu devam edeceği bir infaz rejimine de karar verebilmektedir. İncelenen kararda bu ikinci tür cezadan “a whole life order” şeklinde bahsedilmektedir. 72 “A whole life order” cezası mahkûmlarının tahliye olabilmeleri, 1997 tarihli Suç (Cezalar) Yasası m.30’a göre; devlet bakanına tanınan tahliye yetkisinin kullanıl- ması ile ancak mümkün olabileceğinden; AİHM’in kararında da, bu yetkiye iliş- kin mevzuat hükümleri ve Bakanlık uygulamasının AİHS m.3’ün gereklerini yeri- ne getirip getirmediği tartışılmakta yani böyle bir yetki ile mahkûmlara gerçekten bir “umut hakkı” verilip verilmediği ele alınmaktadır. 73 A.g.k. par. 125.