Türkiye Barolar Birliği Dergisi 138.Sayı

69 TBB Dergisi 2018 (138) Fahrettin KIDIL Türk hukukunda; mahkûmun hastalığı veya yaşlılığı durumla- rında Cumhurbaşkanı’na kişiyi serbest bırakma yetkisinin tanındığını kabul eden AİHM, 82 bu tür insani amaçlarla serbest bırakmaya ilişkin hükümlerin, meşru penolojik sebeplerle serbest bırakılmanın ortaya koyduğu perspektifi karşılamadığını belirtmiş ve konuya ilişkin Vinter kararındaki değerlendirmelere atıf yapmıştır. 83 Ayrıca mahkeme Türk hukukuna göre; büyük sosyal problemleri çözme adına, zaman zaman kısmi veya genel af çıkarılabileceğinin mümkün olduğunu ancak bu hükümlerin de serbest kalma imkânının varlığı için aranan standart- ları karşılamadığını belirtmiştir. 84 Sonuç olarak mahkeme, Öcalan’a verilen ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasının; AİHS m.3 ile ortaya konan amaç bakımından “ indirilebilir ” olarak kabul edilemeyeceğini belirterek, “ insanlık dışı ya da aşağılayıcı muamele veya ceza yasağı ”nın ihlal edildiğine karar vermiştir. 85 B. Suçluların İadesi Bağlamında AİHM’in yukarıda verilen yerleşik içtihatlarından da anlaşılacağı üzere; AİHS m.3 çerçevesinde sözleşmeci devletler, ömür boyu hapis cezasını gerektiren durumlarda; hastalık veya sakatlık gibi insani ne- denlerle değil, cezalandırmaya esas olan penolojik gerekçelerle, kişi- lere bir gün serbest kalma imkânı tanımakla yükümlüdür. Peki, AİHS 82 Kararda bahsedilen Cumhurbaşkanı’nın af yetkisi, Anayasa’nın Cumhur- başkanı’nın görev ve yetkilerini düzenleyen 104. maddesinde tanımlanmaktadır. Bu maddeye göre; Cumhurbaşkanı, “sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebi ile belirli kişilerin cezalarını hafifletmek ve kaldırmak” yetkisine sahiptir. Bu özel af prosedürü, aftan yararlanmak isteyen hükümlünün ya da vekilinin Cumhuri- yet Savcılığı’na müracaatı üzerine başlatılmakta ve Adlî Tıp Kurumu’nun sürekli hastalık, sakatlık ve kocama hallerinden birinin bulunduğuna karar vermesi ha- linde, durum, Adalet Bakanlığı tarafından Cumhurbaşkanının takdirine sunul- maktadır. Cumhurbaşkanı, Adlî Tıp Kurumu’nun raporuna rağmen af yetkisini kullanmama konusunda takdir yetkisine sahiptir. Bkz. https://www.tccb.gov.tr/ cumhurbaskanligi/sss/ (erişim tarihi: 20.02.2018) 83 A.g.k. par.203; “Umut hakkı”nın gereği olan, penolojik gerekçelerle tahliye edilme imkânından anlaşılması gereken; kefaret, caydırıcılık, toplumu koruma, rehabili- tasyon gibi cezalandırmanın meşru temelleri arasındaki dengenin bozulması veya bu gerekçelerin artık geçerliliğini kaybetmesi üzerine mahkûmun salıverilmesi ih- timalidir. Bu sebeple AİHM, Vinter’da olduğu gibi Öcalan kararında da; sadece yaşlılık, sakatlık, hastalık gibi insani gerekçelerle sağlanan tahliye imkânı ile AİHS m.3’ten doğan yükümlülüğün yerine getirilemeyeceğine hükmetmiştir. 84 A.g.k. par. 204. 85 A.g.k. par. 206-207.