Türkiye Barolar Birliği Dergisi 138.Sayı

71 TBB Dergisi 2018 (138) Fahrettin KIDIL beklentilere cevap vermekte ve bu ilke sayesinde ortaya çıkan “ dolay- lı koruma ” 88 tekniği ile mahkemenin konu ve yer bakımından yetkisi genişlemektedir. Mesela; sözleşmenin haklar bölümünde asgari bir emeklilik maaşı veya diğer sosyal ödemelere ilişkin herhangi bir hü- küm yer almamaktadır. Ancak AİHM Larioshina/Russia kararında, asgari bir yaşam düzeyi sürdürmek için yetersiz kalan bir emeklilik maaşı veya diğer sosyal ödemelerin 3. maddede yer verilen “ insanlık dışı ya da aşağılayıcı muamele yasağı ” bağlamında sorun teşkil edebile- ceğini belirterek, bu sosyal hakları da dolaylı koruma mekanizması ile konu bakımından yetkisinin kapsamına alabilmektedir. 89 Bir yabancı başvurucunun iadesini konu alan meşhur Soering kara- rında da dolaylı koruma mekanizması devreye girmiş ve bu sefer söz- leşmenin uygulanmasını yer bakımından da genişleten bir içtihat ortaya konulmuştur. 90 Mahkeme’nin önüne gelen olay ABD’nin Virginia eya- günün şartlarına uyarlama imkânı elde etmektedir. Bkz. Metin Yüksel, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Yaşamın ve Sağlığın Korunması ile İlgili Olarak Ta- raf Devletlere Yüklediği Pozitif Yükümlülükler” , Uluslararası İlişkiler Dergisi , C. 7, S. 27 Y. 2010, s. 118-120. AİHM, dinamik yorum metodunu benimsediğini gösteren birçok kararında; söz- leşmeyi yaşayan bir belge olarak nitelendirmiş ve günün şartlarına uygun olarak yorumlanması gerektiğini vurgulamıştır. Bkz. Tyrer-Birleşik Krallık, no. 5856/72, 25 Nisan 1978, par. 31; Marckx-Belçika, no. 6833/74, 13 Haziran 1979, par. 41; Ai- rey-İrlanda, no. 6289/73, 9 Ekim 1979, par. 26; Rees-Birleşik Krallık, no. 9532/81, 17 Ekim 1986, par. 47; Cossey-Birleşik Krallık, no. 10843/84, 27 Eylül 1990, par. 35. Sözleşmenin yaşayan bir belge olduğu ve değişen koşullara uyarlanması gerektiği şeklindeki yorum metodu hakkında ayrıca bkz. J. G. Merrills, The Development of İnternational Law by European Court of Human Rights, Manchester University Press, 1988, s. 72-74. 88 Dinamik yorum tekniği ile ortaya çıkan dolaylı koruma ise; Sözleşme organlarına sözleşmede garanti altına alınan bazı hakların korunmasını, AİHS’de korunma- yan hakları kapsayacak şekilde genişletme imkânı sağlamaktadır. Dolaylı koru- ma, Sözleşmenin uygulama alanını iki bakımdan etkilemiştir. Bu şekilde, sözleş- mede yer alan hakların sözleşmeye taraf olmayan bir devlet tarafından ihlal edil- mesi engellenmekle beraber, sözleşmenin açıkça korumadığı haklar da bu sayede korunarak hem yer hem de konu bakımından daha kapsamlı bir mekanizma oluş- turulmaya çalışılmaktadır. Bkz. Ergin Ergül, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türk Hukuku’nda Sınır Dışı Etme Geri Gönderme ve Geri Verme, Ankara 2012, s. 110-111. 89 Ergül, s. 112; Larioshina-Russia, no. 56869/00, 23 Nisan 2002. AİHS’nin 3. 8. ve 13. maddelerinin dolaylı koruma çerçevesinde değerlendirilme- sine ilişkin örnek komisyon ve AİHM içtihatları için bkz. Jean-François Renucci, Introduction to the European Convention on Human Rights: The Rights Guaran- teed and the Protection Mechanism, Strazbourg 2005, s. 90-95. 90 Soering-Birleşik, Krallık, no:14038/88, 7 Temmuz 1989.