Türkiye Barolar Birliği Dergisi 138.Sayı

80 Gönüllü Vazgeçme I. Genel Olarak Ceza hukukunda suç bir sonuç olarak karşımıza çıkar. Olgu, olay ve hareketler zincirinin son halkasını oluşturur. Suç, çeşitli aşamalar- dan geçilerek işlenir ve suçun geçirdiği bu aşamalar bütününe ‘suç yolu’ denir. 1 İter Criminis 2 olarak da adlandırılan suç yolu düşünce, hazırlık, icra hareketleri ve tamamlanma safhalarından oluşmaktadır. 3 Fail icra hareketleri safhasına ulaşmak suretiyle cezalandırılabilir bir aşamaya gelir ve bu şekilde ceza hukukunun alanına girmiş olur. 4 Ce- zalandırılabilir aşamaya gelen failin suç yolunda devam ederken suç işleme iradesi zayıflayabilir ve hatta tamamen yok olabilir. Bir suçun icra hareketlerine başlayan failin, bu icra hareketlerini tamamlamak- tan vazgeçmesi ya da icra hareketlerini tamamlasa bile suçun tamam- lanmasını veya neticenin gerçekleşmesini önlemesi 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda gönüllü vazgeçme olarak adlandırılmıştır. Mezkûr kanun failin suç yolunda ilerlemekten vazgeçmesindeki toplumsal ve sosyal yararı gözeterek, failin cezalandırılmayacağını düzenlemiştir. 5 İlk kez Ortaçağ hukukçularınca ortaya atılan teşebbüs kavramı, gö- nüllü vazgeçmenin tartışılmasına neden olmuştur. 6 Bu bağlamda gö- nüllü vazgeçme kurumunun kökenini Ortaçağ’a dayandırmak müm- kündür. Hukukumuzda ise hem 765 sayılı Eski Ceza Kanunu’nda hem de 5237 sayılı Yeni Türk Ceza Kanunu’nda gönüllü vazgeçme müesse- 1 Hamide Zafer, Ceza Hukuku Genel Hükümler TCK m.1-75, Beta Yayıncılık, İstan- bul 2016, s.410. 2 “…Bilindiği üzere suç, bir süreç içinde işlenmekte olup, buna suç yolu (iter cri- minis) denilmektedir. Bu süreçte fail önce belli bir suçu işlemek hususunda karar vermekte, daha sonra bunun icrasına yönelik hazırlıkları yapmakta, son olarak da icra hareketlerini gerçekleştirmektedir…” ( Yargıtay 18. Ceza Dairesi, 2017/1200, 2017/3350, 27.3.2017, www.kazanci.com ) 3 Bahri Öztürk/Mustafa Ruhan Erdem, Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2016, s.309. 4 Yasemin Baba, Türk Ceza Hukukunda Etkin Pişmanlık, İstanbul Üniversitesi Sos- yal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2011, s.1 ve s.112. 5 “…Gönüllü vazgeçmede.. Kişilere pişman olma olanağı tanınması, onların suç iş- lemeden topluma kazandırılması, cezalandırılma ile elde edilecek yarardan çok daha faydalı görülmektedir. Kanunumuzda yer alan düzenlemenin temelinde, eylemin vazgeçme anına kadar icra edilmesi dolayısıyla bir haksızlık teşkil ettiği, ancak suç politikası gereği cezalandırılmak istenilmediği fikrinin yattığı söylene- bilir…” ( Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 2014/14-600, 2015/194, 9.6.2015, www.ka - zanci.com ) 6 Pervin Aksoy, Türk Ceza Hukukunda Suça Teşebbüs, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara 2007, s.184-185.