Türkiye Barolar Birliği Dergisi 139.Sayı

99 TBB Dergisi 2018 (139) Nimet ÖZBEK Vatandaşlıkla ilişkinin kesilmesi vatandaşlıktan yoksun bırakılan anne-babanın vatandaşlık bağıyla bağlı olduğu devletle arasında ger- çek bir bağın yokluğu sebebine dayanıyorsa onların çocuklarının da bu bağa sahip olmadığı kabul edilebilir bir varsayımdır. Çocukların vatandaşlığı ebeveynlerinden ne kadar etkilenecektir? Ebeveynlere uygulanacak cezaî bir yaptırım neticesinde, çocukların da ebeveynleri gibi vatandaşlığını kaybetmesi kabul edilebilir bir durum değildir. Ebeveynler çocukları temsil yetkisi bağlamında onların vatan- daşlıklarının kaybı neticesi doğuracak eylemler yapabilirler mi? Bunun için birçok devlette mahkemenin onayına gerek vardır. Birçok ülkede çocuklar ebeveynlerinin eylemleriyle vatandaşlıklarını kaybetmemek- tedir. Az sayıda ülkenin hukukundaki düzenlemelere göre, çocukları temsilen ana babanın eylemi ya da çocuğun sorması gerekmektedir. Ayrıca vatandaşlığını kaybeden çocuğa, ergin olduktan sonra tekrar kaybettiği vatandaşlığı yeniden kazanabilme olanağı getirilmiştir. Uyrukluğa İlişkin Avrupa Sözleşmesi’nin 7.maddesinde iki tür kayıp hali düzenlemiştir. Fakat Sözleşme, söz konusu kişinin çocukla- rı hakkında hüküm getirmemiştir. Ebeveynlerin günahlarının onların çocukları bakımından sonuç doğurmaması gerektiği önerilmektedir. Sözleşme’ye göre bu sebeplerle vatandaşlığın kaybı, bu çocukların söz konusu ülkeyle gerçek bağının artık kalmadığına işaret etmez. Bu yaklaşım, söz konusu kayıp sebeplerinin gerçek bağın kaybına işaret edecek bir olgu olarak değil; bir yaptırım olarak görülmesinin altını çiz- mektedir. Ayrıca, Sözleşme’de çocuğun küçüklüğü sırasında denilmesine rağmen, bazı ülkelerde yaş limiti konulmuş; bazı ülkelerde bu süreç 18 yaşına kadar uzatılmış, bazılarında ise doğumdan başlayarak etki doğurabileceği kabul edilmiştir. 36 Bu ölçüt bir anlamda bir dönem 403 sayılı TVK’da düzenlenen “şarta bağlı vatandaşlık” olarak düşünülebilir. Uyrukluğa İlişkin Av- rupa Sözleşmesi’nde öngörülen şarta bağlı vatandaşlığın kaybından maksat, vatandaşlığa alınma için gerekli şartları taşımayan kişilerin vatandaşlıklarını kaybetmeleridir. Bu husus, özellikle Almanya’da gö- rülmektedir. 37 36 Ölçütün kullanıldığı ülkelerdeki farklılıklar hakkında bkz. De Groot/Wink, (Trends), s.32-34. 37 Yabancı anne babalarının vatandaşlığını doğum yeri ilkesine bağlı olarak kazanan çocuklar, ancak diğer vatandaşlığından 18 ve 23 yaşları arasında bırakırlarsa Al-