Türkiye Barolar Birliği Dergisi 139.Sayı

105 TBB Dergisi 2018 (139) Nimet ÖZBEK kümlülüğünü yerine getirmeme”. Bu haller de kendi içerisinde sınıflandırılabilir: “zorunlu askerlik hizmeti için yapılan çağrıya rağmen mazeret göstermeksizin bu hizmeti ifa etmeme”, “askerlik hizmetini yapanların kıtalarına sevki sırasında ya da kıtalarına sevk edildikten sonra firar edip süresi içerisinde geri dönmeme”, hava değişimi veya memuriyet nedeniyle Osmanlı Devleti dışına gönderilmiş olanların süresi bitiminde mazeret göstermeyerek geri dönmemesi” olarak sıralanabilir. TOK’a göre vatandaşlıktan ıskat edilen kişi, sınır dışı edilmekte; memlekete girememekte ve emlâk edinmek olanağından yoksun kı- lınmaktadır. TOK m.6 hükmüne getirilen zeyle göre, “tabiiyetten ıskat olunan eşhasın Memalik-i Osmaniye’ye girmeleri memnûdur. Bu kabil eşhastan Memalik-i Osmaniye’de bulunmakta olanlar hükûmetçe hu- dut haricine çıkarılır”. TOK’un bu düzenlemesi, “kapitülasyonlardan edinilen tecrübele- rin etkisi altında kalması” olarak değerlendirilmiştir. 57 “Yabancı devletin askerlik hizmetinde bulunma” ile “izin almak- sızın yabancı devlet vatandaşlığının kazanılması”nın, ıskat başlığında ilgilinin istemi gerekmeksizin vatandaşlıkla ilişkisinin kesilmesi nede- ni olarak düzenlenmesinin TOK ile başladığını görmek olanaklıdır. Ayrıca “askerlik yükümlülüğünü yerine getirmeme”nin bir ıskat nedeni sayılması ile 403 sayılı TVK’nın ilgilinin istemi gerekmeksi- zin Türk vatandaşlığıyla ilişkisinin kesilmesine ilişkin kaybettirmeye ilişkin düzenlemesinin de kaynağını buradan almakta olduğu söyle- nebilir. 2. 1312 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu 58 1312 sayılı TVK’ya göre ilgilinin Türk vatandaşlığıyla ilişkisinin 57 Kapitülasyonlardan edinilen tecrübelerin, aynı ölçüde olmamakla birlikte, 403 sa- yılı TVK ile 1312 sayılı TVK’yı da etkilediği yolunda bkz. Göğer, (Vatandaşlık), s.106. 58 23.5.1928 tarih ve 1312 SK, Düstur, Tertip III, Cilt 9, s.994. Anılan Kanun, 1 Ocak 1929’da yürürlüğe girmiştir. RG, 4 Haziran 1928. Kanun metni için bkz. Unat, (Metinler), s.111-115.