Türkiye Barolar Birliği Dergisi 139.Sayı

107 TBB Dergisi 2018 (139) Nimet ÖZBEK daşlığını kazananlar ile Türk vatandaşıyla evlenen yabancı kadınlara tanınmıştır. Ayrılma yoluyla Türk vatandaşlığıyla ilişkisi kesilmiş olan kişiler, bazı durumlarda ıskata ilişkin hükümlere tâbi kılındığından bu kurumları kısaca incelemek yerinde olacaktır. A) Ayrılma a) Toprak Esasına Göre Türk Vatandaşlığını Kazanmış Olanlar 1312 sayılı TVK, toprak esasına göre Türk vatandaşlığının kaza- nılmasını, sonraki vatandaşlık kanunlarımızın aksine, mutlak olarak ilgilinin doğumu olgusuna bağlamamıştır. Bir yabancının Türkiye’de doğan çocuğu, ergin olmasından itibaren üç yıl içinde başvurmak su- retiyle, yetkili makam kararıyla Türk vatandaşlığını kazanabilmekte- dir. Kanun’a göre, “ecnebî ana ve babadan Türkiye’de doğmuş olup da Türkiye’de mukim bulunanlar Türk kanununa tevfikan sin-ni rüş- te vusullerinden itibaren üç sene zarfında Türk vatandaşlığını talep ve İcra Vekilleri Heyeti kararıyla iktisap edebilirler” (1312 sayılı TVK m.3). 1312 sayılı TVK’nın “Türkiye’de Doğan Ecnebîlerin Çocukları” başlıklı dördüncü maddesine göre, “1 Kanunisani 1929 tarihinden iti- baren Türkiye’de doğan ecnebînin Türkiye’de doğan çocuğu Türk’tür. Bu gibiler Türk kanununa göre sin-ni rüşte vardıktan sonra altı ay içinde ana veya babalarının tâbiiyetlerini ihtiyar edebilirler. Bu tak- dirde haklarında dokuzuncu madde tatbik olunur”. Bu hükme göre, Türkiye’de doğan bir yabancının yine Türkiye’de doğan çocuğu, ta- rih sınırlaması şartıyla (Kanun’un yürürlüğe girdiği tarih olan 1 Ocak 1929 tarihinden itibaren), Türk olacaktır. 1312 sayılı TVK, bu hükmüyle, toprak esasına göre Türk vatan- daşlığını kazanmış olan bu kategorideki kişilere, ergin olmalarından itibaren belli süre içinde kullanmaları kaydıyla, Türk vatandaşlığın- dan seçme hakkını kullanma yoluyla “ayrılma” olanağı sunmaktadır. Bu yolun kullanılabilmesi belli şartlara bağlanmıştır. Bu yolu kulla- nabilecek olan kişilerin ana ya da babalarının da Türkiye’de doğmuş olması; ilgilinin de Türkiye’de doğmuş olmak nedeniyle Türk vatan- daşlığını kazanmış olması; ilgilinin ergin olmasından başlayarak altı ay içinde bu yolu kullanması; ilgilinin ana ya da babasının vatandaş- lığını kazanabilecek durumda olması gerekir. İlgili altı ay içinde bu