Türkiye Barolar Birliği Dergisi 139.Sayı

108 İlgilinin İstemi Gerekmeksizin Türk Vatandalığıyla İlişkisinin Kesilmesi yolu kullanmazsa, çıkma hakkı yoluyla Türk vatandaşlığıyla ilişkisini kesme yoluna gidebilir. 61 Bu hüküm ile hem toprak esasına göre Türk vatandaşlığını hem de kan bağı esasına göre ana ya da babasının va- tandaşlığını kazanmış, bir başka deyişle, çok uyruklu olmuş kişilerin bu durumuna son verme olanağı yaratılmıştır. 62 1312 sayılı TVK’nın özgün halinde, ayrılma yoluyla Türk vatan- daşlığıyla ilişkisi kesilmiş olan kişiler, 9.maddede düzenlenen ıskat hükümlerine tâbi tutulmuştur. Kanun’un kendisine tanınan hakkı kullanan ilgili, izin almaksızın kendi isteğiyle yabancı devlete vatan- daşlığını (burada ana veya babanın sahip olduğu vatandaşlığı) kaza- nan kimselerden sayılarak hakkında ıskat kararı verilebilecek kişiler arasında sayılmıştır. Bu hüküm daha sonra değiştirilerek 63 ayrılma yoluyla Türk vatandaşlığından ilişkisi kesilenler, çıkma yoluyla Türk vatandaşlığının yitirilmesine ilişkin hükme tâbi kılınmıştır. 64 b) Türk’le Evlenen Yabancı Kadınlar 1312 sayılı TVK’nda, evlenmenin kadının Türk vatandaşlığına etki etmeyeceği düzenlenmiştir (1312 sayılı TVK m.13). Bu hükme göre, “Türklerle evlenen yabancı kadınlar Türk olurlar. Yabancı ile evlenen Türk kadınları Türk kalırlar” (1312 sayılı TVK m.13/I-ilk cümle). Hük- mün ikinci fıkrasına göre, “evlenme ile tâbiiyeti değişmiş olan sabık ecnebî kadınlar, Türk kocalarından herhangi bir sebeple evlilik hali- nin zevaliyle ayrıldıkları tarihten üç sene zarfında tâbiiyet asliyelerine rücû hakkını haizdirler”. Kanun, bu hükmüyle yabancı kadının Türk vatandaşı erkekle yaptığı evliliğin bitiminden sonra, kendi uyrukluğuna 65 geri dönebi- leceğini düzenlemiş bulunmaktadır. Hükümde, evlilik birliğinin sona erme çeşitleri 66 arasında bir fark gözetilmemiştir. Seçme hakkı, evlilik birliğinin sona ermesinden 3 yıl içinde kullanılmalıdır. Bu süre içinde kullanılmazsa, “müsaadei mahsusa” olarak adlandırılan vatandaşlık- 61 Berki, (Ziyaı), s.434; Fişek, (TVH), s.131. 62 Fişek, (TVH), s.130; Berki, (Ziyaı), s.435. 63 13 Nisan 1929 tarih ve 1414 sayılı Kanun ile değişik. 64 Fişek, (TVH), s.132. 65 “Bundan maksat, kadının evlenmekle kaybettiği tabiiyettir”: Berki, (Ziyaı), s.435. 66 Evliliğin butlanı haline kadının kötü niyetli olmasıyla ilgili tartışmalar hakkında bkz. Fişek (TVH), s.134-137; Berki, (Ziyaı), s.436.