Türkiye Barolar Birliği Dergisi 139.Sayı

115 TBB Dergisi 2018 (139) Nimet ÖZBEK Hükmün uygulanabilmesi için, Türkiye’nin savaş (seferberlik) ilân ettiği bir zaman olmalıdır. İlgili, kıt’asına sevkedilirken veya kıt’asına katıldıktan sonra yabancı bir ülkeye kaçmış olmalıdır. İlgiliye bir süre tanınmalıdır. İlgili, belirlenen süre içinde geri dönmemiş olmalıdır. İl- gili, memleket dışına kaçmış olduğunun aksini ispat edememiş olma- lıdır. 87 1312 sayılı TVK’nın 10.maddesi hükmünün uygulanabilmesinde ortak nokta, hükmün Türkiye’nin seferberlik ilân ettiği zamanda uygula- nacak olmasıdır. İkinci ortak nokta ise, hükmün uygulanabilmesi için ilgilinin Türkiye dışında bulunması gereklidir. Örneğin, askerlik görevini yerine getirmeyen ilgili, Türkiye’de ise hakkında bu hüküm uygula- namayacaktır. İlgili, görev izin hava değişimi nedeniyle de Türkiye dışında bulunabilir; askerlikten kaçmak suretiyle de yurt dışında bu- lunabilir. dd) Türkiye ile İlgi ve Bağlılığın Kesilmesi 1312 sayılı TVK, Türkiye ile ilgi ve bağlılığın kesilmesini bir ıs- kat (çıkarma) sebebi olarak düzenlemiştir. Bu hükme göre, “beş sene zarfında Konsolosluğa müracaatla kendisini tescil ettirmemek” bir ıs- kat (çıkarma) nedenidir. 88 Kanun’da “Ecnebî bir memlekette mukim oldukları halde beş seneden fazla bir müddet Türk şehbenderhaneleri- ne kendilerini tescil ettirmemiş olan Türkler” ifadesine yer verilmiştir (1312 sayılı TVK m.10/II-son cümle). Yurt dışında ikamet eden vatandaşların kendilerini Türk konso- losluklarına tescil ettirmeleri ve bu tescili her yıl yenilemek mecburi- yetleri, Şehbenderlere Ait Talimat’ta 89 yer almış bir hükümdür. İlgi ve bağlılığa yönelik bu şart uyarınca birçok kişi hakkında çıkarma kararı verilmiştir. Danıştay, ilgilinin kendisini konsolosluğu tescil ettirme ne- denlerinin göz önünde tutulmadan verilen çıkarma (ıskat) kararları 90 87 Fişek, (TVH), s.121. 88 Danıştay’ın verdiği bir kararda, davacının konsoloslukla ilişkisini kestiği anlaşıl- dığından vatandaşlıktan ıskat edilmesinde bir yolsuzluk olmadığına karar veril- miştir. Karar için bkz. O.F. Berki/T. Ansay/T. Arat, Devletler Hususi Hukuku ile İlgili Danıştay ve Yargıtay Kararları , Cilt 1, Ankara 1975, Sevinç Matbaası, s.71-72. 89 Sicili Kavanin, Cilt:11, s.245 vd. 90 Devlet Şurası Dava Daireleri Genel Kurulu’nun E.49/35, K. 49/173 sayılı kararın- da (karar için bkz. Danıştay Kararları Dergisi , 1949, s.45 ve s.72) konsolosluğa müc- bir sebeple tescil edilmeme halinde, mazeretin var olup olmadığına bakılmaksızın