Türkiye Barolar Birliği Dergisi 139.Sayı

140 İdare Hukuku İlkeleri Çerçevesinde Türk Vatandaşlığına Alınma Kararının İptali ... tarafından bakıldığında ise idari istikrar ilkesinin bir sonucudur. Yargı organları ya da idare tarafından ortadan kaldırılmış olan ve bu zamana dek hukuka uygunluk karinesinden faydalanmış olan idari işlemler so- nucunda, ilgililer ya da üçüncü kişiler lehine kazanılmış hak veyahut bir müesses durumun ortaya çıkması mümkündür. 20 Yürürlükten kaldırma geriye etkili değildir; ancak kazanılmış hak doğuran idari işlemler kişi- lerin mevcut statüsünde bir değişiklik meydana getirirler. Dolayısıyla bir idari işlem hakkında yürürlükten kaldırma kararı alınmadan önce, önceki idari işlemin bir kazanılmış hak doğurup doğurmadığı incelen- melidir. 21 Kazanılmış hak oluşturmayan bir idari işlemin yürürlükten kaldırılmasında idare, hukuka aykırılık kriteri ile bağlı değildir. Yerin- delik gerekçesiyle de, kazanılmış hak oluşturmayan, hukuka uygun bir idari işlemin yürürlükten kaldırılması mümkündür. 22 Kazanılmış hakların korunması ilkesi kanunda tanımlanmamış- tır. Öğreti ve yargı kararlarında da ortak bir tanıma rastlamak müm- kün olmamıştır. İçeriği ve çerçevesi net olarak çizilmemiş bir ilke olan kazanılmış hakların korunması ilkesinin her somut olaya göre farklı değerlendirilmesi gerekliliği, öğretide ve yargı kararlarında kazanıl- mış hakların fonksiyonelliği olarak nitelendirilmiştir. 23 Öncelikle ka- 20 Yıldırım, agm, s. 578. 21 Bülbül, age, s. 70. Kazanılmış hakların korunması hukuk devleti ilkesinin bir ge- reğidir; dolayısıyla kazanılmış hak doğuran bir işlemi idare yürürlükten kaldıra- maz. Bir idari işlemin kazanılmış hak doğurup doğurmadığı, idarenin yürürlük- ten kaldırma iradesini kısıtlayıcı etkiye sahiptir. O halde idarenin bir idari işlemi yürürlükten kaldırabilmesini tartışırken, öncelikle yürürlükten kaldırılmak iste- nen idari işlemden bir kazanılmış hak doğup doğmadığını tespit etmek gerekir. 22 Bülbül, age, s. 64. 23 Danıştay 1. Dairesi, 1988/336 E., 1988/355K., http://emsal.danistay.uyap.gov.tr , E.T: 31.01.2018. “Bu hükümlerin amacı, hiç şüphesiz iptal kararından önce yapılan işlem ve uygulamalara üçüncü şahısların elde ettiği kazanılmış hakların ve kamu düzeninin korunmasıdır. Kazanılmış hakların korunması hukuk Devleti ilkesinin gereğidir. Hukuk devletinde bütün devlet faaliyetlerinin hukuk kurallarına uy- gun olması önemli ve temel bir ilkedir. İdari işlemlerin geriye yürümezliği ilkesi de kazanılmış hakların korunması amacını güden ve idarenin faaliyetlerini genel planda sınırlayan bir ilkedir. Kazanılmış hak, objektif bir hukuk kuralının kişilere uygulanmasıyla objektif ve genel hukuki durumun kişisel bir işlemle özel hukuki duruma dönüşmesidir. Kazanılmış hakkın her olaya göre incelenmesi gerektiği başka bir anlatımla kazanılmış hak kavramının bir fonksiyonellik içerdiği dokt- rinde kabul edilen iş bulunmaktadır. Anayasa Mahkemesi kararıyla Danıştay iç- tihatlarında da kazanılmış hak kavramının konu ve kapsamının kesin sınırlarının çizilmediği ve her olaya göre, değişken olması göz önünde tutularak, konunun özelliğine göre değerlendirme yoluna gidildiği gözlenmektedir.”