Türkiye Barolar Birliği Dergisi 139.Sayı

160 İdare Hukuku İlkeleri Çerçevesinde Türk Vatandaşlığına Alınma Kararının İptali ... luk karinesinden faydalanmış idari eylem veya işlemler neticesinde elde edilen kazanımların, söz konusu idari işlem veya eylemin hukuka aykırılığının anlaşılması üzerine iptal edilmesi / geri alınması; yöneti- lenlerin idarenin işlemlerinin hukuka uygun olduğuna dair güvenini ve idari istikrar ilkesini sarsabilir. İnsan Hakları Evrensel Bildirisi m. 15 ve Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi’nde, vatandaşlıktan keyfî mahrum bırakma ile vatandaş- lığın kaybı arasında bir kavram ayrımı yapılmıştır. Avrupa Vatandaş- lık Sözleşmesi’ne göre, devlet m. 7’de sayılan hallerde kişinin vatan- daşlığının kaybını sonuçlayan tasarrufta bulunabilir; bunun dışındaki hallerde kişinin vatandaşlıktan çıkartılması, iç hukukta düzenlenmiş olsa bile Sözleşmeye aykırılık oluşturur. Anayasamız m. 66 “vatan- daşlığın ancak kanunda belirtilen sebeplerle gerçekleşebileceğini” dü- zenlemektedir. Anayasamız vatandaşlıktan çıkarma ile ilgili karar ve işlemlere karşı yargı yolunun kapatılamayacağını düzenleyen m. 66/ IV ve idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olduğunu düzenleyen m. 125, idarenin kanuna aykırı ya da kanun- da yer almayan sebeplerle vatandaşlığın kaybını sonuçlayan kararla- rı almaya yönelik tedbirler almıştır. Ancak gene de Alman Anayasası m. 16/1 c.1’deki gibi vatandaşlıktan mahrumiyet yasağı bir anayasal ilke değildir. Kanuna uygun olsa bile, kişinin vatandaşlığından mah- rum edilmesini sonuçlayan devlet tasarrufları, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde düzenlenen eğitim, barınma, sağlık ve sosyal güvenlik hakları gibi temel haklardan mahrum bırakılmasını sonuçladığı için AİHS bağlamında hak ihlallerine yol açabilir. İdare Hukukundaki yürürlükten kaldırma ve geri almanın ne- denleri arasında yokluk, açık hata ve hile halleri gösterilmiştir. Bu hal- lerde idari işlem geriye etkili olarak ortadan kaldırılabilir. Türk Va- tandaşlık Kanunu’nda, vatandaşlığa alınma başvurusu yapanın hilesi nedeniyle vatandaşlığa alınma kararlarının geleceğe yönelik olarak yürürlükten kaldırılması / iptalini düzenleyen m. 31 ve ilgilinin hilesi olmaksızın hukuki şartlar oluşmadan veya mükerrer olarak verilen vatandaşlığa alınma kararlarının geçmişe etkili olarak geri alınmasını düzenleyen m. 40 birlikte ele alındığında; idareye karşı gerçek dışı be- yanda, hileli eylemde bulunan kişilerin vatandaşlığa alınma kararları-