Türkiye Barolar Birliği Dergisi 139.Sayı

ÇEVRENİN KORUNMASINA İLİŞKİN İPTAL DAVALARINDA KİŞİSEL MENFAAT KAVRAMI CONCEPT OF PERSONAL INTEREST IN ACCORDANCE WITH THE ACTIONS FOR ANNULMENT RELATED TO PROTECTION OF ENVIRONMENT Süheyla Suzan GÖKALP ALICA* Özet: Ülkemizde çevre sorunlarının ve bunlara ilişkin uyuşmaz- lıkların sayısı oldukça fazladır. Bu uyuşmazlıkların çözümünde idari yargının işlevi, çevre hakkının gerçekleştirilmesi açısından idarenin çevreyi etkileyebilecek karar ve faaliyetlerine dair işlemleri ile çevre- yi bozan veya olumsuz yönde etkileyen, kamu veya özel kuruluşların işlemlerinin kontrolüne ilişkin faaliyetlerin hukuka uygunluğunu de- netlemek yönündedir. İdarenin denetiminin yargı yolu ile sağlanması Anayasa gereği olup, idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olduğu Anayasa’nın 125’inci maddesinde düzen- lenmiştir. Yargısal denetimin yapılması Anayasa’nın 56. maddesinde düzenlenen “çevre hakkı”nın gerçekleştirilmesi açısından da önem taşımaktadır. İptal davalarında güdülen amaç, idari işlemlerin hukuka uygunluğunun yargı yoluyla denetlenmesidir. Ancak bu denetleme- nin rastgele iptal davası açılmasını önlemek için, idari işlem ile dava açacak kişi arasında “menfaat ihlali” şartı getirilmiştir. Her olay ve davada yargı merciine başvuranın menfaatinin, iptali istenen işlemle ihlal edilip edilmediğinin takdiri de yargı mercilerine bırakılmıştır. Çalışmamızda Danıştay’ın pek çok kararında yer verilen “kişisel menfaat” kavramı çevre, tarihi ve kültürel değerlerin korunması ile imar uygulamalarına ilişkin uyuşmazlıklar kapsamında incelenmiştir. Davanın öncelikle kabulü ve dinlenilebilmesi için, davanın açılması sı- rasında ve devamı süresince var olması gereken bir usul ve şekil şartı olarak kabul edilen “kişisel menfaat ihlali” kavramı farklı davacılar yönünden yargı kararlarına dayanılarak tartışılmıştır. Bu konu ayrıca, Çevre Kanunu ve Aarhus Sözleşmesi çerçevesinde incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Kişisel Menfaat İhlali, Çevre Hakkı, İptal Da- vası Abstract: In our country, the number of environmental issues and environment conflicts is quite a few. For the purpose of realiza- tion of environmental rights, the function of administrative courts in regard to these conflicts is, supervision of compliance with laws of Administral Decisions and activities which could effect environment; and the control of public or private institutions’ acts, which would disturb and affect the environment adversely . The control of admi- nistration by judicial remedy is a constitution based rule. Indeed in * Doç. Dr., Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi, salica2015@ gmail.com