Türkiye Barolar Birliği Dergisi 139.Sayı

244 Yatırım Antlaşmalarında Yer Alan Adil ve Eşit Muamele İlkesinin Hukuki Niteliği göstermektedir. 9 Dolayısıyla, bu ilkeye model antlaşmaların çoğunda benzer ifade tarzıyla rastlamak mümkündür. 1. Antlaşmada Yer Verilmemesi Adil ve eşit muamele ilkesi yatırım antlaşmalarında en sık rastla- nan ilke olmasına rağmen bazı ilk dönem yatırım antlaşmalarında ve ikili antlaşmalarda yer verilmemiştir. İkili yatırım antlaşmalarına baktığımız zaman, yatırım antlaşmala- rının gelişmekte olduğu ilk dönemde adil ve eşit muamele ilkesine yer verilmediğini görüyoruz. Federal Almanya tarafından 1960’lara kadar imzalanan pek çok Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Ant- laşmalarında veya dünyada bilinen diğer adıyla “ Bilateral Investment Treaties” (BIT’s) adil ve eşit muamele ilkesine rastlanmamaktadır. 10 Yine aynı şekilde 1977 tarihinde Japonya ile Mısır arasında imzalanan karşılıklı yatırım antlaşmasında da bu ilkeye yer verilmemiştir. 11 Bazı çok taraflı yatırım antlaşmaları da adil ve eşit muamele ilke- sine yer vermemiştir. Dünya Ticaret Örgütü bünyesinde imzalanan ti- caret Antlaşmaları, örneğin Ticaretle İlgili Fikri Mülkiyet Hakları Ant- laşması (TRIPS), Hizmet Ticareti Genel Antlaşması, (GATS), Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Antlaşması (GATT), adil ve eşit muamele ilkesine atıf yapmamakta bunun yerine en çok gözetilen ulus kaydı ve ulusal muamele ilkeleri yer almaktadır. 12 Bu iki ilkenin adil ve eşit muamele ilkesiyle olan ilişkisi bu makalenin sınırlarını aşmakta olup bir başka çalışmanın konusu oluşturmaktadır. 13 9 UNCTAD, International Investment Rule Making, UNCTAD/ITE/IIT2007/3 (2008), s. 19, http://unctad.org/en/Docs/iteiit20073_en.pdf 10 Yine benzer şekilde 1959 tarihli Almanya-Pakistan Karşılıklı YatırımAntlaşmasın- da, Almanya ile Malezya, Liberya, Fas, Togo ve Gine ile imzalanan Antlaşmalarda bu ilkeye yer verilmemiştir. Mohamed I. Khalil, “Treatment of Foreign Investment in Bilateral Investment Treaties”, ICSID Review – Foreign Investment Law Journal, 8 (1992), s. 339. Bu araştırmaya göre, incelenen 335 yatırım antlaşmasının 28”i adil ve eşit muamele ilkesini içermektedir. 11 UNCTAD, Bilateral Investment Treaties 1995-2006, (2007), s. 28 http://unctad. org/en/docs/iteiia20065_en.pdf 12 Franziska Tschofen, “Multilateral Approaches to the Treatment of Foreign Invest- ment”, ICSID Review – Foreign Investment Law Journal , 8 (1992), s. 384. Bu makale- de, çok taraflı yatırım antlaşmaları ile bunların içerdikleri koruma standartlarına ilişkin detaylı bir liste verilmektedir. 13 Bu konuda bknz: supra n.7.