Türkiye Barolar Birliği Dergisi 139.Sayı

248 Yatırım Antlaşmalarında Yer Alan Adil ve Eşit Muamele İlkesinin Hukuki Niteliği b) Uluslararası Hukuka Atıfla Yer Verilmesi Adil ve eşit muamele ilkesinin diğer bir formülasyonu “ulusla- rarası hukuk”a referansla oluşturulmasıdır. Bu konudaki en önemli örneği, Kuzey Amerika Serbest Ticaret Antlaşması (NAFTA) oluştur- maktadır. NAFTA madde 1105, adil ve eşit muamele ilkesine uluslara- rası hukuka referansla yer vermektedir. “Her bir Akit taraf, diğer Akit tarafın yatırımcılarının yatırımlarına, adil ve eşit muamele ile tam koruma ve güvenlik dâhil uluslararası hukuka uygun şekilde muamele edecektir.” Benzer formülasyona, Fransa, Kanada ve ABD’nin imzaladığı ikili yatırım antlaşmalarında rastlanmaktadır. 22 Bir diğer örnek Fransa ile Meksika arasında imzalanan 1998 tarihli karşılıklı yatırım antlaşması- dır. Antlaşmanın madde 4 (1) düzenlemesi şu şekildedir: “Her bir Akit taraf adil ve eşit muameleyi uluslararası hukukun prensip- leri gereğince genişletmeyi ve gereğini yerine getirmeyi….” 23 Bu formülasyonda adil ve eşit muamele ilkesi bazen uluslararası hukukun “içinde”, bazen de uluslararası hukuka “uygun” olarak ya da bazı durumlarda uluslararası hukuk kurallarının sağladığı koru- madan daha az olmayacak şekilde ifade edilmektedir. c) Örf ve Adet Hukukuna Atıfla Yer Verilmesi Bu yaklaşımla adil ve eşit muamele ilkesi sınırlandırılmaya çalışıl- maktadır. Öyle ki, adil ve eşit muamele ilkesinin sınırları örf ve adet hukuku olarak kabul edilen Uluslararası Asgari Muamele Standardı ile belirlenmektedir. ABD ve Kanada’nın model yatırım antlaşmala- 22 1971 tarihli İsviçre ile Uganda arasındaki karşılıklı yatırım antlaşması madde 4(1); 1998 tarihli Kanada ile Kosta Rika arasındaki karşılıklı yatırım antlaşması madde II (1); 1992 tarihli ABD Model Yatırım Antlaşması madde II (2) (a) 23 Agreement Between The Government Of The Republıc Of France And The Go- vernment Of The Unıted Mexıcan States On The Recıprocal Promotıon And Pro- tectıon Of Investments http://investmentpolicyhub.unctad.org/Download/Tre- atyFile/1253 madde 4 (1): Either contracting party shall extend and ensure fair and equitable treatment in accordance with the principles of international law to investments made by in- vestors of the other contracting party in its territory or in its maritime area, and ensure that the exercise of the right thus recognised shall not be hindered by law or in practice.