Türkiye Barolar Birliği Dergisi 139.Sayı

288 Çevresel Göç ve Çevre Göçmenleri Sorununun Çevre Hukukundaki Yeri challenge as a starting point, this article, argues that environmental migration would become a catastrophic problem in the very near future for all humanity unless efficient international steps are taken in line with the requirements of this challenge in a holistic approach. Keywords: Environmental Problematic, Environmental Degra- dation, Climate Change, Environmental Refugees, Climate Migrants, Climate Refugees, Sustainable Development, Environmental Law, the Global Compact for Migrants, Capitalist System, Holistic Appro- ach, Refugee Law, Traditional Human Rights, Right to The Environ- ment, Draft Global Environmental Convention I. GİRİŞ Küresel bir nitelik taşıyan çevre sorunsalının, kısaca Stockholm Konferansı diye anılan 1972 Birleşmiş Milletler İnsan Çevresi Konfe- ransı ile dünya gündemine yerleşmesinden itibaren, onun çözümüne ilişkin, uluslararası, bölgesel ve ulusal çabalar hem genel çerçevede (çevre sorunsalı bağlamında) hem de bazı somut çevre konuları etra- fında yoğunlaştırılmıştır. Bu konuların ilk örnekleri, çevre sorunsalı kapsamındaki bazı sorunların küreselliğinin, zamanla, belirgin bir önem kazanmasıyla karşımıza çıkmıştır. Bunun tipik örneği iklim de- ğişikliğidir. Bu bağlamda, üzerinde küresel yoğunlaşmayı kaçınılmaz kılan sonraki örnekler ise, mevcut sorunlara bağlı olarak zaman için- de ortaya çıkıp giderek ciddi boyutlara ulaşan bazı konularda gözük- müştür. İşte çevresel göç ve çevre göçmenleri sorunu (kısaca sorun ) da bunlardan birisidir. Sorun hakkında yabancı dillerde, özellikle İngilizcede, çok sayıda kaynak (makaleler, resmi rapor ve kararlar, kitaplar, konferans sonuç önerileri, projeler..) mevcut olduğu gibi, listeye her geçen gün yenileri eklenmektedir. Küresel ölçekteki bu çokluk , sorun un ne kadar önemli olduğunun ve çözüme kavuşturulmasının aciliyetinin göstergelerin- dendir. Bu önem ve aciliyet durumunun ortaya çıkmasında, içerik ola- rak iki ayrı düzeyde sav ortaya koyma ve bu yönlerden sonraki görüş ve tartışmaları yönlendirme açısından, iki tür çalışmanın öne çıktığı söylenebilir. Birincisi, sorun u ele almada ilk olmamakla birlikte, en yeni tarihli çalışmalarda bile kendisine gönderme yapılan, El Hinna- wi tarafından Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) için 1985’de hazırlanan rapordur. 1 Bu rapor, sorun un, sadece öğretide değil, çevre- 1 Essam El Hinnawi’nin yazdığı bu rapora (Environmental Refugees. United Nati- ons Environment Programme, Nairobi, 4, 1985), internet dâhil, herhangi bir şekil-