Türkiye Barolar Birliği Dergisi 139.Sayı

294 Çevresel Göç ve Çevre Göçmenleri Sorununun Çevre Hukukundaki Yeri Küresellik açısından yapılacak bir başka saptama da sorunu henüz, özellikle Asya ve Afrika’daki gelişmekte olan ülkelere oranla, daha sınırlı yaşasalar da onun nedenlerini büyük ölçüde yaratanlar olma sıfatlarıyla, kısaca tarihsel sorumlulukları nedeniyle (iklim değişikliği- ne yol açan seragazı salımlarının -emisyonlarının- bu ülkelerden ya- yılması örneği), gelişmiş ülkelerin konunun bizzat odağında olduk- larıdır. Nihayet, s orundan etkilenme ve onun çözümüne ilişkin hak ve yükümlülükler, sadece göçmenler için değil, köken ülke (vatandaşı olunan ülke), transit ülke ve misafir ülkeler için de geçerlidir. Çün- kü gidilen yerler, göçün nedenine ve diğer koşullara bağlı olarak aynı ülke içindeki başka yöreler ile sınırdaş ya da diğer ülkeler olabilmek- tedir. Dahası, sorunun nedenlerinin devam ettiği ve bunları önleme- yecek etkili çözümlerin yokluğu düşünüldüğünde, henüz bu soruna uzak gibi gözüken ülkeler bile potansiyel olarak sorunun içindedirler. Sorunun bireysel ve ülkesel çabaların dışında, değişik konumlardaki (öğreti, sivil toplum örgütleri, resmi kurumlar) küresel ve bölgesel ni- telikli çok sayıda ortak çalışmada; hatta çeşitli ülkelerin birlikte hazır- ladıkları (Nansen Girişimi örneği 12 ) metinlerde işlenmesi de konunun küreselliğinin (hiçbir ülkenin bundan kaçamayacağının) ve öneminin yadsınamzlığının bir göstergesidir. 3. Adalet Boyutu : Sorunun kapsamındaki, önemli ve konuya iliş- kin çalışmalarda genelde gözardı edilen bir boyut da onun genelde adalet ve özelde çevresel adaletsizlik ile olan yakın ilişkisidir. Çevre sorunsalının hem ortaya çıkışında hem de onunla mücadele (sonuç- larını giderme ve önleme) çerçevesinde, adalet- hakkaniyet- sosyal adalet kavramlarına ters düşen durumlar gözükmüştür. 13 Bu çerçe- vede yapılabilecek en genel saptama, çevre sorunsalına sebep olmada katkılarının çok fazla olmasına karşın, bazı sosyal gruplar (sanayiciler gibi) ve çok uluslu şirketler ile gelişmiş ülkelerin hem bu bozulma sü- 12 Bkz. Kaynakça Nanten Initiative (Nanten Girişimi Norveç hükümetinin, iklim de- ğişikliği yüzünden yerinden olanlar konusunda, 2011’de düzenlediği konferansın ardından diğer devletlerin de katılmasıyla, sonraki yıllarda, hükümetlerarası bir boyuta ulaşmıştır. Yeni bir hukuki metin yerine mevcutların uygulanması için si- yasal uzlaşmayı sağlamaya odaklanmış ve bu temelde taslak koruma gündemi hazırlamıştır). 13 Adalet boyutuna ilişkin belirlemeler için bk. Turgut, Çevre Politikası ve …,s.13-17 (Adalet boyutuna vurgulamalar bu kitapta ele alınan çeşitli konularda da görüle- bilir).