Türkiye Barolar Birliği Dergisi 139.Sayı

296 Çevresel Göç ve Çevre Göçmenleri Sorununun Çevre Hukukundaki Yeri 4. Çevre Güvenliği: Sorunun odağında yer almamakla birlikte kapsamına giren ve çözüm çabalarının yetersiz olması halinde gi- derek genişleyecek diğer bir boyut çevre güvenliğidir. Bu kavrama, göçmenlerin gittikleri yerde yarattıkları çok boyutlu güvenlik sorun- larının bir parçası olarak ya da başlıbaşına işaret edilmektedir. 17 Hem kuramsal açıdan 18 hem de bizzat yaşanmış olaylar 19 etrafında ortaya konulan çevre güvenliği sorununda, gidilen yerlerdeki doğal kaynak- lara, göçmenlerin gereksinimlerini (yakıt, barınak, tarım) karşılamak için yapılan baskının yarattığı çevresel bozulmalar (ormansızlaşma, toprak erozyonu, su kirliliği) söz konusudur. Bu baskı, belli ölçüde transit ülkeler, ağırlıklı olarak gidilen ülkeler açısından görülmekte olup, bozulmaların giderek artması halinde çevresel göç durumu ile karşı karşıya kalınmaktadır. Böylece, genelde göçün çevresel bozul- maya yol açması, çevresel bozulmanın da tekrar göçe (bu kez çevresel göç) sebep olması şeklinde bir tür kısır döngü oluşmaktadır. Baskı du- rumunun çevre göçmenleri nedeniyle gözükmesi halinde ise çevresel göçün tekrarlanması durumu yaşanacağından, bu döngünün boyutu büyümektedir. 5. Sorunun B ütün selliği- Makro ve Mikro Boyutlar : Sorunun, aşa- ğıda nedenleri incelendiğinde daha iyi görülecek olan, bu çok boyut- luluğunu, ayrıntılarda boğularak özü kaybetmemek için, birbirine sı- kısıkıya bağlı olan iki ana odakta toplamak gerekir. Kuramsal ve olgusal çerçevedeki ilk aşamayı “makro boyut” oluşturmakta olup, burada, çevresel göçün kökenindeki nedenler ile devletlerin ve küresel kuru- luşların bu bağlamdaki yükümlülükleri yer almaktadır. Kökendeki nedenler kavramı Sorunu doğrudan çevre sorunsalının geniş kapsa- mına bağlamaktadır. Böylece bu süreçte ön planda tutulması gereken yaklaşım da doğal olarak önleyicilik olmaktadır. Sonrasındaki aşama- yı “mikro boyut” oluşturur ve burada, göç durumuna ve göçmenlere onların geldikleri, geçecekleri ve gidecekleri ülkelere ilişkin somut so- runlar ve bunların azaltılması ve giderilmesi yer almaktadır; nedenleri hesaba katmaksızın göçün kendisini önlemeye çalışma da bu aşamada 17 Bkz. Johnson, s.222-230. 18 Bkz. McCue, s.163-164; IOM, Discussion .., s.3-4; Johnson, s. 240-242. 19 Tanzanya örneği (1990 başlarında, komşu ülkelerden binlerce göçmeni misafir et- menin yol açtığı çevresel bozulmalar) çerçevesindeki açıklama için bkz. Johnson, s.241-242.