Türkiye Barolar Birliği Dergisi 139.Sayı

298 Çevresel Göç ve Çevre Göçmenleri Sorununun Çevre Hukukundaki Yeri hortumlar ..) söz konusudur. 20 Bu ayırım, iklim değişikliğini ön plana çıkarmak suretiyle, “iklim değişikliğinin yarattığı olaylar” ile “uzun vadeli çevresel bozulma” 21 şeklinde de yapılmaktadır. Ancak burada verilen örnekler ilk ayırımdakilerle örtüşmemektedir. Çünkü ilk grup- ta sayılan bazı olaylar (çölleşme, kuraklık gibi) “iklim değişikliği ile bağlantılarından” hareketle, “kesişen sorunlar” sayılmış; bunlar, özel- likle sera gazı emisyonlarından ileri gelmiş ya da onların etkisiyle yo- ğunlaşmış ise, iklim değişikliğinin neden olduğu olaylar 22 grubunda ele alınmıştır. Bazı yaklaşımlarda 23 ise, genelde ikili ayırım (uzun va- deli bozulma ile ani çevresel yıkımlar) esas alınmakla birlikte, hem za- man içinde gelişebilmeleri hem de aniden gözükebilmeleri nedeniyle, “kazaları-felaketleri-” 24 ayrıca belirtme gereği duyulmuştur. Göç soru- nuna genelde çözüm bulma amacıyla, Birleşmiş Milletler önderliğinde süregelen hükümetlerarası görüşmeler sonucunda hazırlanan en yeni metinde de (kısa adıyla Göç Konusunda Küresel Anlaşma - Global Com- pact for Migration- GCM 25 ) nedenlere yönelik bir sınırlama yapılma- mıştır. Burada, herhangi bir açıklama yapılmamakla birlikte, “doğal felaketler, iklim değişikliğinin olumsuz etkileri ve çevresel bozulma” ifadesi, amaç ile ilgili ara başlıkta ve açıklamalarda esas alınmıştır. An- cak, aşağıda (IV. D) daha ayrıntılı şekilde irdelenecek bu anlaşmanın hem çevresel göçü özel olarak ele almaması hem de göçmenlerin ulus- lararası hukuktaki mülteci statüsünden yararlanabilmeleri açısından, mevcut uygulamayı değiştirecek bir yenilik getirmemesi nedeniyle, bu 20 Buradaki örnekler için bkz. UNFCCC, Online Guide .. s. 5; UNFCCC, Technical Paper, s.6-10. 21 Bush, s.555. 22 Bush, s.555. 23 Mc Cue, s.160-163. 24 Burada söz edilen kazalar, somut çevre sorunları kapsamında çevre felaketleri olarak anılan, tankerlerden ya da endüstriyel tesislerden (fabrikalar, nükleer sant- raller) kaynaklanan, büyük ölçekli trajik sonuçları olan olaylardır (Çernobil ve Fukişima nükleer enerji tesislerindeki patlamalar, Alaska’da Excon Waldez tan- kerindeki petrol sızıntısı, Bhopal -Hindistan- ilaç fabrikasındaki kimyasal sızıntı gibi). Diğer örnekler ve nedenler için bkz. Turgut, Çevre Politikası ve .., s.18-19 ve dipnot 65-69. Bunların çevre göçmenleri ile ilişkilendirilen somut örnek ve sonuç- ları için bkz. Bates, s. 469-471. Ayrıca çevre bağlantılı felaketlerin, teknolojik, eko- nomik, doğal ve siyasal niteliklerine göre yapılmış bir tipolojisi için bkz. Johnson, s. 248. 25 Bu anlaşmanın tam adı, Güvenli, Düzgün ve Düzenli bir Göç Hakkında Küresel Anlaşmadır (Global Compact for Safe, Orderly and Regular Migration). Bkz. UN, GCM.