Türkiye Barolar Birliği Dergisi 139.Sayı

301 TBB Dergisi 2018 (139) Nükhet YILMAZ TURGUT rununun varlığı sonucuna ulaşılmaktadır. Bunda, görüşün temelinde “çevresel bozulma” kavramından hareket edilmesinin ve bu kavramın da ister istemez çok geniş bir anlam taşımasının, dolayısıyla, böyle bir boyutun ortaya çıkan sonuçtan net olarak dışlanamayacağı gerçeğinin etkisi vardır. 34 Bu görüşte nedensellik açısından gözlenebilen genel ve geniş yaklaşım, sorunu göstermek için kullanılan kavrama da yansımış gözükmektedir. Çünkü aşağıda kavram başlığında belirtileceği gibi, sonraları oldukça itiraz toplayan “çevre mültecisi” sözcüğü, bu görüşü savunanlarca esas alınmıştır. İkinci görüş kapsamında, çevresel bozulma ile sonuç arasındaki ilişkide sosyal ve ekonomik faktörler de ele alınmaktadır. Ancak bu ele almada iki farklı eğilim olduğu söylenebilir. İlkinde, sosyal ve ekonomik faktörlere dikkat çekilmekle birlikte, çevresel bozulmanın bunlardaki rolü de hesaba katılmaktadır ki bu durum, bu değerlendir- meleri yukarıdaki görüşe yaklaştırmaktadır. Somutlaştırılırsa, çevresel bozulmanın sosyo-ekonomik düzeylerde sebep olduğu olumsuzluklar yüzünden göç sonucunun doğduğunu, gelişmekte olan ülkelerdeki örneklere de gönderme yaparak belirten sav 35 bu niteliktedir. Bu görü- şün daha somut bir örneği, fakirliğin sosyo-ekonomik bir etken olarak göç sebebi olacağını kabul etmekle birlikte bunun kökenindeki etken olarak çevresel bozulmaya dikkat çeken görüştür. 36 Görünüşte sosyal, ekonomik, hatta siyasal nedenlere dayalı sayılan bazı göçlerin teme- linde, doğal kaynaklara yapılan baskının olduğu, 1990’ların başında ve öncesisindeki çeşitli raporlarda 37 da gösterilmiştir. İkinci eğilim- de ise, sosyo-ekonomik faktörleri çevresel olanlardan daha bağımsız olarak değerlendirme ve onlara önemli bir yer verme çabası görülür. Somutlaştırılırsa, fakirlik burada başlıbaşına bir neden olarak sayıl- makta, çevresel bozulmanın buna etkisi, temelde yatan etken değil de “iklim değişikliğinin bunu artırdığı” 38 tarzında ele alınmaktadır. Daha çok resmi yaklaşımlarda geçerli olan bu eğilimi yansıtan bir metinde, 39 bazı istisnalar (küçük ada devletlerindeki deniz seviyesinin yükselme- 34 El Hinnawi tarafından yazılan rapor (bkz.yukarıda giriş kısmı) buna örnek verile- bilir. 35 Suhrke, s.475-77. 36 Myers, “..Globally ..”, s.752. 37 Bunlar için bk. Cardy, s. 6. 38 McAdam, “Swimming..”, s. 13. 39 EC, Staff Working .., , s.7-8.