Türkiye Barolar Birliği Dergisi 139.Sayı

314 Çevresel Göç ve Çevre Göçmenleri Sorununun Çevre Hukukundaki Yeri Vurgulanacak ikinci husus, verilen ilk örnekte, göçe yol açan baskı du- rumunun devletten kaynaklandığının net olarak belirlenmesi gerekli- liğinin üstünde durulmasadır ki bu noktada, “çevre sorunlarıyla ilgili durumların çoğunda, göçe yol açan belli bir faaliyet ile göç eden kişinin özgün nitelikleri arasındaki bağlantıyı göstermenin olanaksızlığına” 76 işaret edilmiştir. Burada sözü edilen nitelikler de MS’nde sayılan beş unsurdur (ırk, din, vatandaşlık, siyasal düşünce ve belli bir sosyal gru- ba mensubiyet). MS’nin, çevre göçmenlerinin mağduriyetleri açısından sınırlı kaldığı görüşü, Tuvalu vatandaşı tarafından açılan bir davada, Yeni Zelanda’da yetkili mahkeme tarafından, doğrudan çevresel bozulma nedeni gerekçe gösterilmek suretiyle tespit edilmiştir (kısaca Tuvalu davası). Yeni Zelanda’da bulunan ve mülteci olma talebi kabul edilme- yen davacı, ülkesinde yaşanan deniz seviyesi yükselmesi ve içme suyu eksikliği nedeniyle geri gönderilmemesi gerektiğini mahkemeden ta- lep etmiştir. Mahkeme, davacının MS kapsamında mülteci olamaya- cağı sonucuna ulaşırken, koşulların gerçekleşmemesine dayanmıştır. Ancak bu karardaki olumlu bir boyut, Mahkemenin çevre sorununu, ilk planda MS’nin kapsamı dışında görmeyip, somut olaydaki verileri inceledikten sonra ölçütlerin bulunmadığını saptamasıdır. 77 MS, hukukçular ve mahkemeler tarafından, bu alandaki gelenek- sel kalıpları değiştirecek şekilde geniş yorumlanmayınca, soruna çö- züm için, onu genişletme önerileri ortaya atılmıştır. Öğretide ve sorunu önemli ölçüde yaşayan bazı devletler düzeyinde geliştirilen bu öneri , 78 ya MS’ne hüküm ekleme ya da ona bağlı bir protokol hazırlama suretiyle, çevresel nedenlerle göç edenleri de yasal mülteci tanımının kapsamına almaktır. Bu öneri öğretide, hem olabilirliği hem de sonuç- ları bakımından önemli itirazlarla karşılaşmıştır. Olabilirlik açısından, devletlerin politik yönden bu düzeyde bir girişime sıcak bakmayacak- ları, dolayısıyla bu önerinin zaman kaybı olacağı öne sürülmüştür. 79 76 Falstrom, s.11. 77 Bu konular ile dava hakkında geniş açıklama için bk. McAdam, “The Emerging …”, s.131-139. 78 Bengaldeş’in bu öneriyi 2009 Kopenhag iklim değişikliği toplantısında öne sür- düğü ve önerinin hükümet dışı kuruluşlarca da desteklendiği konusu içn bkz. Gemenne-Brücker, s.255 ve dipnot 66. 79 Biermann-Boas, s.74; McAdam, s. McCue, s.177. AB raporlarında da benzer kay- gılara işaret edilmiştir. EP, Human Rights…, s. 68-69; EP, Climate Refugees …,