Türkiye Barolar Birliği Dergisi 139.Sayı

319 TBB Dergisi 2018 (139) Nükhet YILMAZ TURGUT buna bağlı olarak bu hakların sağlanmasında devletlere getirilen pozi- tif yükümlülüklerin kapsamının, çevre göçmenlerinin değişik mağduri- yet durumlarına yanıt verecek şekilde netleştirilip genişletilmesi oluş- turur. Burada da mahkemelere önemli görev düştüğü kuşkusuzdur. bb. Çevre göçmenleri ve insan hakları ilişkisi : Çevrenin korun- ması ile insan hakları arasında, geleneksel hak anlayışındaki “birey- sel menfaatin korunması” amacından kaynaklanan ayrıksı durumlar da olabilmekle birlikte, genelde, birbirini tamamlayıp destekleyen bir ilişki (örtüşme durumu) vardır. 90 Bu birbirine bağlılık ilişkisi, BM düzeyinde, her iki konudan her birisi için ayrı ayrı görevlendirilmiş organların çalışmalarını da etkilemiştir. Hem çevre konusunda yetkili birimler (UNEP- Birleşmiş Milletler Çevre Programı- UNEP gibi) hem de insan haklarından sorumlu organlar (İnsan Hakları Yüksek Komi- serliği- UNHCHR) ile yine bu alanda görevlendirilmiş gerçek kişiler (İnsan Hakları Özel Raportörü ve İnsan Hakları Bağımsız Uzmanı 91 ) bu yakın ilişkiyi incelemişlerdir. Aynı olgu AB ölçeğindeki organlar (Avrupa Komisyonu, Avrupa Parlamentosu gibi) için de geçerlidir. İnceleme sonuçları, iklim değişikliği dünya gündemine belirgin bir şe- kilde yerleşmeden önce hazırlanan raporlarda da ortaya konulmuştur. Adeta periyodik şekilde yenilenen bu raporların sonraki örneklerinde, “insan hakları ile iklim değişikliğinin” ilişkisi üzerinde yoğunlaşılmış ve bu kapsamda çevre göçmenlerine de değinilmiştir. 92 “Çevre göç- menleri ile insan hakları arasında ilişkinin” doğrudan odak alınması ise inceleme sürecindeki en somut aşamayı oluşturmuştur. 93 Genelde çevre, özelde iklim değişikliği ile ilişki, genel nitelikli ya da sadece belli bir konu ve hak ile ilgili çok sayıda bölgesel ve evrensel sözleşmelerdeki haklar kapsamında kurulmuştur. Uluslararası Eko- nomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi, Uluslararası Kişisel ve Siyasal Haklar Sözleşmesi; Avrupa İnsan Hakları ve Temel Özgürlük- lerinin Korunması Sözleşmesi, Avrupa Sosyal Haklar Şartı ve Amerika 90 Bu konuda, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kararları ışığında ayrıntılı bir irdeleme için bkz.Turgut, “The European …”. 91 Bu görevi son altı yıldır sürdürmekte olan Knox’un İnsan Hakları Konseyi’ne sun- duğu en son rapor 24 Ocak 2018 tarihlidir (tüm raporlar için bkz.www.ieenviron- ment.org) . 92 Bu raporların başlıcaları şunlardır: AP, Human Rights and Climate ..; UNEP, Cli- mate Change and …; UNHCHR, Focus Report on Human R. .. 93 Bu konuda bir makale için bkz. Turgut, “İklim Değişikliğinin ..”.