Türkiye Barolar Birliği Dergisi 139.Sayı

329 TBB Dergisi 2018 (139) Nükhet YILMAZ TURGUT cun, Doha ile Paris toplantıları) kabul edilen bazı karar vemetinlerde, 112 doğrudan düzenlenmemekle birlikte, sorunun “önemine-varlığına- de- ğinen ve mevcut bazı ilkelerle bağlantısını gösteren” ifadelere, farklı bağlamlarda yer verilmiştir. Ayrıntılara girmeden belirtilirse, sorun , “yerinden olma, göç ve yeniden yerleştirme” terimleri kapsamında belirtilmiş ve iklim değişikliğine “uyum- adaptation - programı” ya da iklim değişikliği yüzünden karşılaşılacak “kayıp ve zarar- loss and da- mage -” ile ilişki kurularak ortaya konulmuştur. Böylece alınması düşü- nülen önlemler de bu alanlar ile sınırlandırılmıştır. Ayrıca düşünülen önlemler, taahhütleri içermek bir yana, somut politikalara bile ilişkin olmayıp genel niteliklidir; sorunu “anlamaya”, “işbirliği ve eşgüdümü geliştirmeye ilişkin” önlemler gibi. Sorunun “iklim değişikliğine uyum” ile “kayıplar ve zararlar” kapsamında ele alınması arasında sağlanacak amaç ve işlevler açısın- dan önemi farklılıklar vardır. İlkinde, 113 soruna, aslında ikincisini de kapsayan, daha genel bir çerçevede ve uzun vadeli olarak da yaklaşıl- dığından, göçün önlenmesi bağlamındaki risklerin azaltılması çabaları da olabilecektir. Çünkü iklim değişikliği bağlamında yetkili birimler tarafından kabul edilen tanımda, 114 “zararın hafifletilmesi ya da fayda olanaklarının araştırılmasını sağlamak için, insan sistemlerinde mev- cut ya da beklenebilir iklim ve etkilerine uyum”dan bahsedilmiştir. Ayrıca uyum, devletlerin iklim değişikliği sözleşmelerinde üstlendik- leri, “seragazı emisyonlarını azaltım taahhütlerinin” yerine getirilme- sindeki yollardan olduğundan, burada işlev açısından, önleyiciliğe doğru adım atılacağı da söylenebilir. Ancak bu sonuca, uygulamalarda bu amaçtan hareket edilmesi halinde ulaşılabilir. Nitekim öğretide, 115 “uyumun, azaltım- mitigation- ile karşılaştırıldığında, sadece ılımlı bir yanıt sunduğu”na dikkat çekilmiştir. “Kayıp ve zararlarda” ise, önce, mağdurların mali ve insani ge- reksinimlerinin, sonra da bunlar için sorumluluk yüklenecek ülkelerin külfetlerinin karşılanmasında odaklanılmaktadır. Bu bağlamda, geliş- miş ülkelerin gelişmekte olan ülkelere mali kaynak sağlamaları için, 112 Bunlar için bkz. Kuusipalo, s. 636-637; Lyster, s.10-13; McAdam, From the nansen..”,s. 1528-1530... 113 Uyum konusunda ayrıntılı bir inceleme için bkz. Lyster, s.5-10. 114 Tanım için bkz. IPCC, Special Report …”, s.5. 115 Lyster, s.1.