Türkiye Barolar Birliği Dergisi 139.Sayı

333 TBB Dergisi 2018 (139) Nükhet YILMAZ TURGUT ilkelerinin, Taslakta ayrı ayrı maddelerde, “hak şeklinde” ifade edil- mesi önemli bir yeniliktir. Bunların örnekleri, yüksek düzeyde koruma ve geriye gidilmezlik hakkı, ihtiyat önlemleri hakkı, önleme hakkıdır. Usule ilişkin çevresel haklar (bilgi edinme, katılım ve yargıya başvuru) ile diğer bazı haklar da Taslakta düzenlenmiş ve aslında çevre hakkı- nın geniş anlamı içine girmelerine karşın, su hakkı ve gıda hakkı, ayrı maddelerde belirtilmiştir. Sonuçta, böyle bir sözleşmenin kabulü, yukarıdaki ilgili başlık- larda değinilen, geleneksel hukuk dallarının geleneksel anlayışları ile bunları esas alan bilimsel ve yargısal uygulamalar çerçevesinde karşı- laşılan engelleri kaldıracak ve yetersizlikleri tamamlayacak bir adım olarak görülmelidir. Bu bağlamda, sorun yaratabilecek durum, Sözleş- menin hak temelli bir girişim olarak çevre hakkını esas almasından ha- reketle, onun işlevine geleneksel bakış açısıyla yaklaşılmasıdır. Çünkü böyle bir yaklaşım, kuramsal ve olgusal gerçekler aksini göstermekle birlikte, çevre hakkının çevre sorunsalını hedef alan özel niteliğini dış- ta bırakmak suretiyle, Sözleşmenin “çerçeve, genel” nitelikli bir metin sayılmasını engelleyecektir. 3. Çevre Konusunda Genel Bir Sözleşmeyi Dayanak Alma Çevre sorunsalına çözüm getirme kapsamındaki doğrudan çevre- ye ilişkin girişimlerin, konuyu doğrudan ya da dolaylı ele almasalar bile, çevresel göç için de geçerli olacak çözümler içereceklerini kabul et- mek gerekir. Nitekim soruna ilişkin getirilen önerilerin bir kısmında, 120 sözleşme önerilerinin sadece çevresel göçmenlerin mağduriyetlerinde odaklanmayıp daha kapsayıcı hükümler içermeleri gerekliliğine işa- ret edilmiştir. Bu bağlamda, yapılacak çevre sözleşmesinde, uluslara- rası çevre hukukunun ilkelerinin soruna yanıt verecek şekilde geniş- letilmesi gerektiği görüşü, 121 sorunun makro boyutuna yöneldiği için önem taşımaktadır. Dolayısıyla, sorunu çözmek için önerilmemesine karşın, Küresel Çevre Sözleşmesi Taslağının (Taslak) 122 bu bağlamda 120 Singh, s.76-77; McCue, 177-178. 121 Bu görüşü savunan McCue, devletlerin uluslarararsı çevre mevzuatındaki yü- kümlülüklerini gösteren bazı ilke ve kurallardan hareketle “çevresel mülteciler” için ne ölçüde uygulanabileceği konusunda ayrıntılı açıklamalar yapmıştır. Bkz. s.177-189. 122 Bkz. Le Club des Juristes, Avant … ( Fransız Hukukçular Kulübü Çevre Komis-