Türkiye Barolar Birliği Dergisi 139.Sayı

65 TBB Dergisi 2018 (139) Gökhan DÖNMEZ şünce), Meclis çalışmaları kapsamına dâhil kabul edilmektedir. 65 So- nuç olarak, Anayasa, yasama sorumsuzluğunun kapsamını belirli bir mekânla sınırlamayarak işlevsel olarak yasama fonksiyonunun yerine getirildiği her yer olarak öngörmüştür. 66 Fiiller açısından yasama sorumsuzluğu kapsamına gelince, sorum- suzluğun içine alacağı fiilleri tayin ederken kullanılacak kıstas, bu fiillerin parlamenter fonksiyonun gereği olması gerekmektedir. Par- lamenter fonksiyonun gereği olan bütün fiiller sorumsuzluktan fayda- lanır. Kürsüde ve komisyonlarda söylenen nutuklar, görüşmelerdeki müdahaleler, kanun ve karar teklifleri ve gerekçeleri, raporlar, yazılı ve sözlü sorular, bir soruşturma komisyonu üyesi olarak ifade edilen tasvipler ve kıymetlendirmeler hep parlamenter fonksiyonun icabı olan fiillerdir. Bu fiiller esas itibariyle parlamento içinde olabileceği gibi, bundan önceki bahiste de gördüğümüz gibi, bazen parlamento dışında da olabilir. Bu sözler ve fiiller, parlamenter fonksiyonun icabı oldukça, başkalarının duygularına ve karakterine ne kadar mütecaviz ve hakaret edici olursa olsun, sorumsuzluk kapsamı içine girer. 67 An- cak fiiller açısından bakıldığında, her ne kadar ABD Anayasası, İngiliz Anayasal gelişmelerinden etkilenmiş olsa da, Amerika Birleşik Dev- letleri yasama bağışıklıkları bağlamında uygulama ve yaklaşım ba- kımından farklılık göstermiştir. Bu durum Kongrenin hakaret içeren söylemleri cezalandırma kabiliyetine bakıldığında açık biçimde görül- mektedir. 68 Görüldüğü üzere, Amerikan Anayasası’nın mimarları her ne kadar İngiliz parlamento yapısını ve kurallarını dikkate alarak yola çıkmış olsalar da İngiliz sisteminde gördükleri yanlışlardan da bir o kadar uzak durmaya çalışarak, Yeni Dünyayı özgürlüklerin beşiği ha- line getirmek taraftarı olmuşlardır. Son olarak belirtilmelidir ki, 1787 yılında hazırlanmış Amerika’nın kurucu Anayasası sadece ifade öz- gürlüğünü değil aynı zamanda cezai sorumsuzluk olarak adlandırılan yasama dokunulmazlığını da düzenlemiştir. 69 65 Özbudun, s. 288; Teziç, s. 446; Bilir, s. 103; Abdulhakimoğulları, s. 17. 66 Tanör, Yüzbaşıoğlu, s. 242; Aynı görüş için bkz. Teziç, s. 446. 67 A.B.D. için bkz., Schwartz, s. 57 68 Macreadie ve Gardiner, s. 46. 69 Özcan, s. 38; Seda Dunbay, Türk Parlamento Tarihinde Yasama Sorumsuzluğu ve Dokunulmazlığı (1876-1995), On İki Levha Yayıncılık, 1. Baskı- İstanbul, Eylül