Türkiye Barolar Birliği Dergisi 140.Sayı

18 Modern Hukukun Belirlenmesi Serüveni Üzerine Bir Deneme risini oluşturmuştur. 28 Lane’e göre Hobbes’un egemen iktidar modeli- nin dört kilit unsuru vardır. İlk olarak devlet egemenliğe sahiptir. İkin- ci olarak egemenlik en başta insanların uymakla yükümlü oldukları kanunları koymayı ifade eder. Üçüncü olarak hukuk egemenin buy- ruğudur. Dördüncü olarak da devletin rasyoneli, yani mantığı ve ge- rekçesi, anarşiden kaçınmaktır. 29 Hobbes da Bodin gibi egemenliği en üstün hukuk yaratma otoritesi olarak niteler. Gerçekleştirmeyeceği ve kaldırmayacağı hiçbir kanun olmadığından, egemenin hukukla bağlı olması düşünülemez. Dolayısıyla Hobbes egemen prense veya hal- ka, herhangi bir yasal ya da anayasal kısıtlamayı göz önüne almama hakkını kayıtsız ve şartsız tanımaktadır. 30 Egemen zaten ortak yarar için kanunlar yapmak üzere var olduğundan, kanunun adilliği hak- kında hüküm vermeye kalkışmak saçmadır; zira iyi ve kötü eylemin ölçüsü egemenin koyduğu hukukun kendisidir. Hobbes “hukukun emir teorisi”nin kurucusudur, Leviahtan’da hukuku “başkaları üze- rinde haklı olarak emretme yetkisine sahip olan kişinin sözü” olarak tanımlamıştır. Hobbes “örf ve adet” biçimindeki eski hukuk tanımını tamamen terk ederek, hukukun yöneten otorite tarafından ilan edilen, tamamıyla insan yapısı bir olgu olduğunu ileri sürer. Bu tanıma göre yegâne “temel hukuk” egemenin koyduğu kurallara tebaanın itaat et- meleri gereğidir. Bunun dışında bir doğal yasa söz konusu değildir. Egemenin kanun koyma yetkisi mutlak olduğundan, egemenle tebaa arasındaki ilişki hukuk tarafından düzenlenemez. Hobbes “hukuk”la pozitif hukuku kastetmektedir. Ve “iyi ve kötü fiillerin ölçüsü”nü bu hukuk sağladığı için de adaletsiz kanun diye bir şey yoktur. 31 Egemen- lik hukuk yaratmak demektir. Egemen herhangi bir kısıtlamaya tabi değildir ve egemenin hukukla bağlı olması düşünülemez. 32 Hobbes’e göre norm bir emirdir. “herhangi bir kişinin bir başka- sına verdiği bir emir de değildir ama; daha önce belirli bir kişiye itaat etmeye zorunlu kılınmış birine, o kişi tarafından verilmiş bir emirdir. Toplum normu ise persona civitatis olarak adlandırılır. “Toplum yasa- 28 Erdoğan, (2017), s. 387. 29 Erdoğan, (2017), s. 387. 30 Leo Strauss, “Tabii Hak ve Tarih” içinde Devlet Kuramı, Der. Cemal Bali Akal, Dost Kitabevi, 4. Baskı, Ankara 2013, s. 286. 31 Erdoğan, (2017), s. 388-390. 32 Erdoğan, (2017), s. 391.