Türkiye Barolar Birliği Dergisi 140.Sayı

22 Modern Hukukun Belirlenmesi Serüveni Üzerine Bir Deneme olarak hükümdara tanır. 41 Devlet aklı doktrinin geliştiği dönemde, siyasal eylemin meşruluk referansının ve sınırlarının, “kutsal” oto- riteye ve ona dayanılarak kurulan “kutsal” öğretiye göre belirlendi- ği düşünülecek olursa, söz konusu bu doktrinde öngörülen siyasal eylem mekanizmasının işlemesini sağlayacak en elverişli yolun, bir “kutsal”ın karşısına bir diğer “kutsalı” çıkarmak, yani siyasal eylemin merkezi birimi olarak “devlet”i tanrısallaştırmak olduğu söylenebilir. İşte modern devlet ya da leviathan, yani görmeyen, işitmeyen, kendi- sine dokunulamayan, ancak her şeye kadir, her yerde hazır ve nazır olan yapı, esasında bir tür yeryüzü tanrısı, bu uğraşların bir sonucu olarak meydana geldi. 42 Bununla beraber devlet aklı doktrininin temelinde yatan sorun, fak- lı şekillerde güncelleştirilebilmektedir: Örneğin Nazi hukuk anlayışını dile getiren “hukuk, halka yararlı olan şeydir” sloganı ya da Hitler’in “halkın esenliği, kanun maddelerinin üstündedir” sözü veya “devletin bekası her türlü mülahazadan önce gelir”, “hukuk, devletin korunma- sında zaaf yaratırsa, bir kenara bırakılabilir” gibi deyimler, hep aynı zihniyeti yansıtırlar. 43 Ancak Sancar’ın da belirttiği gibi bu zihniyetin tarihi, ancak “kir” ve “kan” ile yazılabilir. 44 Yine Meinecke’ye göre etik ve hukuk kurallarının ihlalinin yarattığı sürekli bir “kirlenme”, devlet aklının özünde vardır. Devlet aklının gereklerine göre harekete eden bir devlet, sürekli “günah işlemek” zorunda kalır. Tarihin her çeşit ör- nekten oluşan dokusu içinde devlet aklının kırmızı, ama neredeyse her zaman “kan kırmızı” rengini teşhis etmek kolaydır. 45 Devlet aklının değinirken Machivaelli’den mutlaka söz etmek ge- rekir. 46 Makyavelizm’den “siyasal başarı için zorunluluk doğrultusun- da davranmak, dolayısıyla gerekiyorsa kötülüğü seçmek” anlaşılır. 47 Machiavelli amaç-araç ilişkisini oldukça net bir biçimde ortaya koy- maktadır. Ona göre insanların, hele hele herhangi bir itiraz mahke- mesine izin vermeyen prenslerin eylemlerini yargılamak söz konusu 41 Sancar, a.g.e., s. 19. 42 Sancar, a.g.e., s. 19. 43 Sancar, a.g.e., s. 24. 44 Sancar, a.g.e., s. 25. 45 Sancar, a.g.e., s. 26. 46 Peter S. Donaldson , Machiavelli and Mystery of State, Cambridge University Press, New York 1988, s. 111. 47 Ağaoğulları ve Köker, a.g.e., s. 228.