Türkiye Barolar Birliği Dergisi 140.Sayı

23 TBB Dergisi 2019 (140) Semih Batur KAYA olduğunda araçlara değil amaca bakılır. Bir prens, amaç olarak dev- leti elde etmeyi ve korumayı seçsin o halde araçları hep övgüye de- ğer bulunacak ve herkesçe övülecektir. Dolayısıyla prens gerektiğinde sahtekârlık, hile, şiddet ve cinayet gibi yollara başvurabilir. Vatanı, ister alçaklıkla ister onurla olsun korumak gerekir; tüm araçlar iyidir. Devletin esenliği söz konusu olduğunda herhangi bir birey adalet ya da adaletsizlik, insanlık ya da vahşet, övünç ya da utanç gibi hiçbir dü- şünce tarafından durdurulmamalıdır; 48 yani bunlara aldırış etmeden kendisini amacına götürebilecek tüm araçları kullanmalıdır. 49 Machiavelli’ye göre güç ve şiddet hiçbir ahlaki değer taşımaz. An- cak ne var ki, siyasette son hükmü veren daima güçtür ya da gücü içeren virtu’dur; ahlakilik ise, hemen her zaman acizdir. Şu halde, ya- pılması gereken şey, ahlak ile siyasetin birbirinden ayrı tutulması ya da daha doğrusu siyasetin ahlaki değerlerin hükmünden kurtarılma- sıdır. 50 Bununla beraber, ister bir monarşi ister bir cumhuriyet olsun, Machiavelli için gerçek bir devlet yasalarla işlemeli ve genel iyiliği gö- zetmelidir. Fakat devlete yüklenen bu özellik, Makyavelizmi dışlama- makta hatta devlet aklına kapıyı açmaktadır. Amaç devletin kurulup sürdürülmesi ve bu sayedde ortak iyiliğin gerçekleştirilmesi olduğun- da, en ahlaksız olarak nitelendirilebilecek bir araç bile siyasal açıdan meşruluk kazanmaktadır. Gerçekten de devlet aklı olgusu anlam ola- rak Machiavelli’nin düşünceleri arasında yer almaktadır. Zira O, Mak- yavelizmin bir uzantısı olarak, devletin iyiliği için yapılan hiçbir ey- lemin ahlaki bakımdan sorgulanmamasını ya da hukuksal kurallarla bağlanmamasını kabul eder. İster prens ister halk zorunlu ise yasaların bile dışına çıkabilir. 51 Görüldüğü gibi devlet aklı siyasi ve hukuksal bir anlayışın sem- bolik adıdır; bu devlet merkezli bir felsefedir. Bu felsefe devleti bizati- hi bir amaç ve “kendinde varlık” olarak görür. Buna göre iktidar; ah- lak, adalet ve hukuktan bağımsız olup, bunlardan önce gelmektedir. 52 48 Zaten Machiavelli burada otokratik yönetimin doğasıyla ilgillenmektedir. E. A. Rees, Political Thought fromMachiavelli to Stalin, Palgrave Macmillan, New York 2004, s. 1. 49 Ağaoğulları ve Köker, a.g.e., s. 228-229. 50 Ağaoğulları ve Köker, a.g.e., s. 229-230. 51 Ağaoğulları ve Köker, a.g.e., s. 232-233. 52 Mustafa Erdoğan, “’Hikmet-i Hükümet’ten Hukuk Devletine Yol Var Mı?”, Doğu Batı Dergisi , 13, 3. Baskı, Ankara 2012, 47-59, s. 48-49.